Inhoudelijke kritiek op onderzoek
‘De aard en effecten van prostitutiebeleid’, uitgevoerd door Regioplan

17 februari 2023

Op 3 september 2020 vond het debat naar aanleiding van ons burgerinitiatief plaats in de Tweede Kamer. In dit debat besloot staatssecretaris Ankie Broekers-Knol tot het uit laten voeren van een vergelijkend onderzoek naar diverse vormen van beleid rondom prostitutie en de effecten hiervan. Dit werd het onderzoek ‘De aard en effecten van prostitutiebeleid’, uitgevoerd door Regioplan, in opdracht van het WODC.

Het onderzoek is niet goed uitgevoerd. Daarom hebben wij een brief naar de huidige staatssecretaris Eric van der Burg gestuurd en naar de directie van het WODC. Hieronder lees je de inhoud van deze brief. Je kunt hem hier ook als pdf downloaden, dat leest wellicht makkelijker.

Inhoudelijke kritiek op het onderzoek

1. Het strafbaar stellen van de sekskoper geeft niet hetzelfde effect als het strafbaar stellen van de seksverkoper

Het doel van dit onderzoek van Regioplan is het vergelijken van verschillende vormen van beleid, naar aanleiding van een debat over specifiek het Zweeds beleid, waarbij de sekskoper strafbaar wordt gesteld.

Hierin is een storende fout gemaakt, waarbij alle beleidsvarianten waarin één aspect juridische gevolgen heeft, samengevoegd zijn onder de term ‘criminalisering’.

Zo is het Zweeds beleid geplaatst onder het het criminaliseringsmodel. Het beleid waarbij zowel koper als sekskoper strafbaar wordt gesteld (bekend als criminaliseringsmodel, en bijvoorbeeld van kracht in Roemenië) wordt hiermee onder dezelfde noemer geplaatst als het Zweeds beleid, waarbij de seksverkoper is gedecriminaliseerd en de sekskoper gecriminaliseerd. Zowel de uitgangspunten als evaluaties op deze beleidsvormen zijn uiteraard zeer divers.

Het is ook niet voor niets dat Zweden aangeeft dat hun beleidsvariant geen criminaliseringsmodel is, maar ‘gelijkheidsmodel’ genoemd dient te worden. Het uitgangspunt van dit beleid is het decriminaliseren van mensen in prostitutie, en is dan ook niet over één kam te scheren met de term ‘criminaliseren’. Een van de grondleggers van het Zweeds model, Catherine McKinnon, zegt hierover het volgende:

“Any adequate law or policy to promote the human rights of prostituted people has three parts: decriminalizing and supporting people in prostitution, criminalizing their buyers strongly, and effectively criminalizing third-party profiteers.”^{^[1]}

Deze typologie is dan ook onbruikbaar voor een onafhankelijke vergelijking. De onderzoekers negeren hierbij het cruciale verschil voor mensen in de prostitutie, namelijk of zij strafbaar zijn of niet. Typologie op deze manier gebruiken vereist het plaatsen van regulering onder dezelfde noemer, daar er bij regulering ook aspecten in het beleid voorkomen die juridische gevolgen hebben. Vandaar dat wij in ons advies voorafgaand aan het onderzoek het belang benadrukten van het meenemen van uitgangspunten, doelstellingen en vertrekpunten in het functioneren van de verschillende beleidsmodellen.

2. Eenzijdige keuze voor wetenschappelijke experts op Zweeds beleid

Voor het rapport hebben de onderzoekers om advies gevraagd van wetenschappelijke experts. Deze experts hebben suggesties gegeven voor wetenschappelijke publicaties. Ook ons is gevraagd om wetenschappelijke experts aan te dragen. In het rapport staat dat Regioplan 81 publicaties heeft ontvangen van de volgende wetenschappers:

Dr. Petra Östergren (Lund University, Zweden)
Dr. Hélène le Bail (SciencesPo, Frankrijk) (zie hieronder)
Dr. Maarten Loopmans (Katholieke Universiteit Leuven, België)
Dr. Marlise Richter (Health Justice Initiative, Zuid-Afrika) (Marlise was the head of policy and advocacy at Sonke Gender Justice and is a co-founder of the Asijiki Coalition for Decriminalisation in South Africa and the Positive Police Partnership. She served on the Board of the Sex Worker Education & Advocacy Taskforce (SWEAT) is currently a board member of Sisonke Sex Worker Movement.)
Prof. Dr. Kavemann (Freiburg Universität, Duitsland)
Christine Körner, MSc. (Humboldt Universität, Duitsland)
Dr. Helga Amesberger (Universität Wien, Oostenrijk) – Heeft boek geschreven met prof.dr. Henk Wagenaar over prostitutie
Prof. Dr. Gillian Abel (University of Otago, Nieuw-Zeeland) – Onderzoek over harm minimasation voor sexworkers

In de voorgesprekken met de onderzoekers van Regioplan is ook aan Exxpose gevraagd om verschillende wetenschappelijke experts aan te raden. Specifiek voor het Zweeds model hebben we Max Waltman Ph.D. (political science, Stockholm University, Zweden) genoemd. Max Waltman is universitair docent in political science bij de Stockholm University in Zweden. De afgelopen decennia heeft hij meerdere wetenschappelijke artikelen gepubliceerd (peer reviewed en law reviewed) over de effecten van het Zweeds model in Zweden. Er wordt echter niet één keer naar Max Waltman verwezen in het rapport.

Wél hebben de onderzoekers gekozen voor Petra Östergren als expert uit Zweden. Een promovendus (overigens foutief dr. genoemd in het onderzoeksrapport) Social Anthropology aan de Lund University in Zweden. Volgens de website van de Lund University was haar laatste wetenschappelijke gepubliceerde artikel uit 2012 en haar laatste en enige Engelstalige wetenschappelijke publicatie is uit 2011, gepubliceerd in een boek van H. Wagenaar, een Nederlandse bestuurskundige die zich meerdere malen heeft uitgesproken tegen het Zweeds model en voor decriminalisering.

In het debat rondom prostitutie heeft Petra Östergren zich meerdere keren uitgesproken tegen het Zweeds model. Ze zegt ze zelf over een ongepubliceerd Zweedstalig artikel uit 2003 van haar hand dat “she did not attempt to contact prostituted women who had bad experiences with prostitution, but intentionally sought those with completely different experiences.”^{^[2]} Buiten Zweden wordt echter veelvuldig verwezen naar dit artikel, zonder daarbij te benoemen dat het een biased steekproef is. Voor zover wij hebben kunnen vinden heeft geen van deze artikels een peer review ondergaan.

Het feit dat er niet één keer gebruik gemaakt van Waltmans artikelen en 54 keer verwezen naar 4 artikelen van Östergren, laat zien dat Regioplan in het normatieve debat onder academici over de impact van Zweeds beleid, voornamelijk naar één kant heeft gekeken. Hiermee is de ideevorming over het Zweedse beleid te beperkt.

3. Kritiek op Zweedse en Noorse evaluaties niet steekhoudend

Een van de meest bekende argumenten voor het Zweeds model is dat het strafbaar stellen van het kopen van seks zorgt voor een afname in de omvang van prostitutie. Dit is een van de doelstellingen van het beleid en de evaluaties wijzen erop dat in zowel Zweden^[3], en Noorwegen^[4] het geval is. Als je tussen de regels van het rapport van Regioplan leest, zou je deze conclusie ook kunnen trekken; maar toch sluit het onderzoek niet met deze conclusie af.

In het bestuderen van het rapport van Regioplan hebben we dan ook specifiek gekeken naar de inhoud en beargumentering van het gedeelte ‘Aard en omvang seksbranche’ bij hoofdstuk 3 ‘Effecten van criminalisering’ (zie pagina 39 rapport). Hierin worden deze evaluaties genoemd. Toch worden de resultaten van al deze evaluaties sterk in twijfel getrokken op basis van de volgende drie artikelen:

Dodillet & Östergren (2011). The Swedish Sex Purchase Act: Claimed success and documented effects. http://bibliobase.sermais.pt:8008/BiblioNET/upload/PDF2/01584_SX-0093E.pdf (conference paper)
Ellison, G., Ni Dhonaill, C., & Early, E. (2019). A review of the criminalisation of the payment for sexual services in Northern Ireland. Queen’s University Belfast. https://www.justice-ni.gov.uk/publications/assessment-impact-criminalisation-purchasing-sexual-services
Willeart e.a. 2019 [bronvermelding mist in het rapport van Regioplan]

Het eerstgenoemde artikel is van de hand van Östergren, waarvan we hierboven kritiek hebben geuit op haar methode. Wat de andere twee artikelen betreft, wordt bij nadere inspectie duidelijk dat ze wetenschappelijk gezien geen steekhoudende bronnen zijn om de genoemde evaluaties te betwijfelen. Hieronder lichten we dit toe.

3.1 Evaluaties Zweeds beleid in twijfel getrokken door effecten ander beleid

Wat betreft de eerste variabel ‘Omvang vraag naar betaalde seks’ concluderen de onderzoekers van Regioplan: “De bovenstaande onderzoeken lijken, met de nodige voorzichtigheid, te suggereren dat de criminalisering van klanten in Zweden een vermindering in vraag naar sekswerk tot gevolg heeft. Soortgelijke conclusies kunnen niet getrokken worden op basis van twee uitgebreide onderzoeken naar het effect van (klant)criminalisering op vraag naar en aanbod van betaalde seks in Noord-Ierland en Engeland. Wij hebben deze twee studies meegenomen in ons literatuuronderzoek omdat zij, door gebruik te maken van voor- en nametingen, relatief goed inzicht geven op de impact van een wetswijziging.”

Effecten van de Zweedse beleidsvariant, gemeten in Zweden, worden dus in twijfel gebracht door een studie in Engeland (waar het Zweedse model niet is ingevoerd). In Noord-Ierland is een vorm van het Zweedse model wél ingevoerd, maar ook daarmee kan er niets worden geconcludeerd over de effectiviteit van het Zweedse model. We lichten hieronder toe waarom.

De studie uit Ierland is een evaluatie van de invoering van het strafbaar stellen van het kopen van seks in Ierland^[5]. Een land dat eigenlijk buiten de scope van het onderzoek van Regioplan ligt, maar ze hebben het toch “meegenomen in ons literatuuronderzoek omdat zij, door gebruik te maken van voor- en nametingen, relatief goed inzicht geven op de impact van een wetswijziging.” Wat echter niet is meegenomen in het onderzoek is of de wet ook daadwerkelijk wordt nageleefd. In de drie jaar waarin er in Ierland is geëvalueerd, hebben er 15 arrestaties and 2 veroordelingen plaatsgevonden voor de genoemde wet. Het beleid lijkt dus geen prioriteit te hebben bij de politie.

In ons advies naar de onderzoekers hebben we aangegeven dat de manier waarop de wet wordt nageleefd meegenomen zou moeten in het beoordelen van de informatie. Verder is het opvallend dat in dit rapport over Ierland de gevraagde experts (met uitzondering van één expert) allen publiek tegenstander zijn van de wet.

Als je de evaluatie in Engeland en Noord-Ierland dus niet zou meenemen in het onderzoek (dat nogmaals, de beleidsvarianten van deze landen niet onderzoekt, maar alleen gebruikt om iets over Zweden te zeggen), blijft de eerdere ‘voorzichtige conclusie’ van de onderzoekers staan, onder andere gebaseerd op bijvoorbeeld een comparative population survey tussen Denemarken, Noorwegen en Zweden waarin onder meer duidelijk wordt dat in Denemarken, waar seks kopen legaal is, de omvang van sekskopers 4.7 keer hoger ligt dan in Zweden.^[6]

3.2 Selectieve conclusie uit evaluatierapport beleid in Frankrijk

Een volgende variabele die wordt aangedragen om de aard en omvang van de seksbranche te onderzoeken is de ‘omvang seksbranche en subbranches’. De onderzoekers refereren aan een aantal rapporten waar ze met voorzichtigheid uit willen concluderen dat: “Zoals hierboven beschreven is een vermindering in omvang van de seksbranche met name aangetoond in de subbranche straatsekswerk (SOU, 2010).” Hierbij verwijzen ze enkel naar een Zweeds evaluatierapport uit 2010, maar natuurlijk is er nog meer bevestigend bewijs dat laat zien dat er minder mensen in de prostitutie zijn in Zweden. We noemen het volgende:

Wanneer je de ruwe cijfers vergelijkt van online en straatprostitutie in Denemarken (cijfers uit 2007), Zweden (cijfers uit 2008) en Noorwegen (cijfers uit 2007, voor het instellen van het gelijkheidsmodel), zie je dat Zweden veel minder mensen in prostitutie heeft.^[7] In Denemarken was het aantal vrouwen in de prostitutie bijna 16 keer meer per hoofd van de bevolking in vergelijking met Zweden. In Noorwegen was dit 9 keer zoveel per hoofd van de bevolking, in vergelijking met Zweden.

Daarna vervolgen de onderzoekers van Regioplan: “Ook in Frankrijk lijkt straatsekswerk sinds klantcriminalisering in 2016 te dalen, hoewel het aantal sekswerkers dat via het internet opereert toeneemt (Willaert e.a., 2019).”

Er wordt hier een referentie gemaakt naar een evaluatierapport van Willaert e.a., 2019, dat niet aanwezig is in de bronnenlijst van het onderzoek. Waar deze conclusie wél wordt getrokken is de samenvatting van de evaluatie die geschreven is door Helene le Bail.^[8] Dit is één van de experts waar Regioplan artikelen van heeft ontvangen. Le Bail heeft een rapport^[9] geschreven over de prostitutiewet in Frankrijk dat zij uitgebracht namens de Sekswerkunie in Frankrijk. Aan dit rapport heeft de organisatie ‘Medicine du Monde’ meegewerkt, een organisatie die zich heeft uitgesproken tegen het Zweeds model, en waar Le Bail deel van uitmaakt.

De onderzoekers van Regioplan gebruiken deze bron(nen) dus om te benoemen dat ‘het aantal sekswerkers dat via het internet opereert toeneemt’. Het overheidsrapport zelf geeft echter aan dat dit wordt veroorzaakt door de toename van gebruik van internet. Het rapport van de Sekswerkersunie linkt deze toename echter aan de ‘criminalisatie’. De onderzoekers van Regioplan hebben deze nuance niet meegenomen in hun resultaten, en zijn tevens vergeten om ook andere belangrijke conclusies uit het evaluatierapport van de overheid mee te nemen in hun bevindingen. Bijvoorbeeld dat er in Frankrijk na de invoering van de wet een toename van 54% heeft plaatsgevonden van procedures tegen pooiers en mensenhandel. Dat is niet verrassend, want ook in Zweden is bijvoorbeeld geconcludeerd dat het land minder aantrekkelijk is geworden voor mensenhandel door de National Criminal Investigation Department van Zweden naar aanleiding van interviews met vrouwen in de prostitutie en telefoontaps.^[10]

Deze voorbeelden laten zien dat de onderzoekers van Regioplan selectief zijn geweest in hun literatuurstudie. Hierdoor hebben ze een deel van de effecten van het Zweeds beleid gemist. Jammer, want vooral deze samenhang tussen de afname van prostitutie en de afname van mensenhandel is een belangrijk doel én resultaat van het criminaliseren van sekskopers.

4. Onderzoeksgroep geen afspiegeling van daadwerkelijke groep mensen in prostitutie

In ons advies vooraf hebben we hebben we de volgende vraag gesteld aan de onderzoekers: hoe gaan jullie om met het feit dat vrouwen, trans personen en mannen in de prostitutie die onder druk staan of onvrijwillig werken, vaak niet goed kunnen reflecteren op een abstracte vraag als ‘wat voor model zou het beste werken tegen mensenhandel / zou jou het beste helpen’? Ons advies was dan ook om met trauma informed interviewers te werken.

Helaas wordt nergens duidelijk dat de interviewers die de ‘sekswerkers’ hebben geïnterviewd trauma informed waren. De onderzoekers erkennen dat mensen uitbuiting hebben meegemaakt, wat oorzaak kan zijn van trauma, maar daar is verder geen aandacht aan besteed in dit onderzoek. Toen we bij de presentatie van het onderzoek op dit thema terugkwamen, deden de onderzoekers het af met de opmerking dat zij “hebben geleund op de kunst van wetenschappelijk onderzoek” (zie gespreksverslag onderzoeksrapport).

Ook over de selectie van de onderzoeksgroep zijn we teleurgesteld. De ‘sekswerkers’ in het interview zijn benaderd via een klankbordgroep voor mensen die al betrokken zijn in de politiek. Hiervan hebben drie van de zesendertig personen uitbuiting meegemaakt, wat de groep statistisch gezien geen goede representatie maakt van de daadwerkelijke groep mensen in prostitutie.

Zowel in de manier van interviewen als in de selectie van de interviewees is hiermee geen gehoor gegeven aan de oproep aan de staatssecretaris in het debat om de ‘grote grijze groep’ mee te nemen in het onderzoek.

CONCLUSIE

Voor Exxpose is dit onderzoek dan ook een onbevredigend resultaat. Er is met publiek geld een duur onderzoek gedaan, dat niet op een zorgvuldige manier is uitgevoerd. Helaas zijn de conclusies uit dit onderzoek dan ook niet bruikbaar om iets te kunnen zeggen over de effectiviteit van het strafbaarstellen van het kopen van seks.

Dit maakt duidelijk dat het lastig is om beleid te vergelijken zonder duidelijke context; en zonder uitgangspunten, startpunten en kennis over de te onderzoeken groep mee te nemen. We vragen u dan ook niet om een nieuw onderzoek. Uiteindelijk ging ons burgerinitiatief over het opkomen voor mensen die vastzitten in de Nederlandse prostitutie. Om de last van het werken in de prostitutie bij de koper te leggen, en niet bij de verkoper. Om de ongelijkwaardigheid van de ‘prostitutie-deal’ tegen te gaan, zoals het Zweedse beleid beoogt. We zijn van mening dat de mensen in de seksindustrie betere bescherming verdienen dan ze onder het huidige prostitutiemodel krijgen. We hopen dan ook dat u dit meeneemt in uw belangrijke werk.

Bronnen

^[1] MacKinnon, C. A. (2011). Trafficking, prostitution, and inequality. HARv. cR-cLL REv., 46, 271.

^[2] Raphael, J. (2018). Decriminalization of Prostitution: The Soros Effect. Dignity: A Journal on Sexual Exploitation and Violence, 3(1), 1-32.https://doi.org/10.23860/dignity.2018.03.01.01

^[3] SOU (2010). En utvärdering 1999–2008. Betänkande av Utredningen om utvärdering av förbudet mot köp av sexuell tjänst. Stockholm. [Report: Prohibition Against Buying Sexual Services, An Assessment 1999-2008]. Stockholm. https://www.regeringen.se/contentassets/2ff955c847ed4278918f111ccca880dd/forbud-mot-kop-av-sexuell-tjanst-en-utvardering-1999-2008-

sou-201049

^[4] Rasmussen, I., Strøm, S., Sverdrup, S., Hansen, V. W., & på oppdrag fra Justis, U. (2014). Evaluering av forbudet mot kjøp av seksuelle tjenester. Vista Analyse. https://www.regjeringen.no/contentassets/0823f01fb3d646328f20465a2afa9477/evaluering_sexkjoepsloven_2014.pdf

^[5] Ellison, G., Ni Dhonaill, C., & Early, E. (2019). A review of the criminalisation of the payment for sexual services in Northern Ireland. Queen’s University Belfast. https://www.justice-ni.gov.uk/publications/assessment-impact-criminalisation-purchasing-sexual-services

^[6] Kotsadam, A., & Jakobsson, N. (2014). Shame on you, John! Laws, stigmatization, and the demand for

sex. European Journal of Law and Economics, 37(3), 393-404.

^[7] Holmström, C., & Skilbrei, M. L. (2009). Prostitution in the Nordic Countries: Conference report, Stockholm, October 16–17, 2008.

^[8] Gaudy, T., & Le Bail, H. (2020). Comparative summary of evaluation reports on France’s 2016 prostitution

act. [working paper, CERI Sciences Paris].

^[9] Le Bail, H., Giametta, C., & Rassouw, N. (2019). What do sex workers think about the French Prostitution Act? (Doctoral dissertation, Médecins du Monde). https://hal-sciencespo.archives-ouvertes.fr/hal-02115877/document

^[10] Cf. Rikspolisstyrelsen, [National Criminal Investigation Department], Swed. Government, Trafficking in Women: Situation Report no. 5 (Stockholm: Rikspolisstyrelsen, 2003), p34. https://perma.cc/QXD7-DVMN

Factchecks op uitspraken Kamerleden

1 november 2020

Tijdens het debat over ons burgerinitiatief in de Tweede Kamer, werd er vanalles gezegd en beweerd door Kamerleden. Hoewel wij aanwezig mochten zijn bij dit debat en het debat mochten inleiden met een speech, konden we niet reageren op wat er tijdens het debat werd gezegd. Frustrerend voor mensen met kennis van zaken én passie voor het onderwerp. Er werden zeker goede en rake dingen gezegd en gevraagd, maar een aantal uitspraken van Kamerleden waren feitelijk onjuist, of naar onze mening een teken van grote onwetendheid of onwil. Hieronder reageren we op een aantal van deze uitspraken.

FACTCHECK OP UITSPRAAK VAN MARTIJN BOLKESTEIN (VVD)
“Regulering geeft aan dat prostitutie in Nederland een erkend beroep is. Maar het zal nooit normaal worden. Het zal nooit een normaal beroep worden. De heer Segers zei al eens: we verwachten het niet in de kaartenbak van het UWV. Maar je kan niet het beroep eerst reguleren, en de klandizie ervan vervolgens verbieden.”

Martijn gaf hiervoor geen onderbouwing. Waarom kun je de omstandingheden van de vrouwen niet zo goed mogelijk maken, en tegelijkertijd het kopen van seks verbieden? Dit is namelijk precies wat er is gebeurd in Zweden, Noorwegen, Frankrijk – en noem de landen maar op. Een land dat de realiteit van prostitutie ként, en de onvrijheid van de meeste vrouwen in prostitutie, kan er zeker voor kiezen om hun machtspositie te vergroten. Het strafbaar stellen van het kopen van seks is in Zweden, maar zeker in Frankrijk, niet te scheiden van het grote aanbod van hulp (bij uitstappen) en goede gezondheidzorg, en het versterken van de rechten van de mensen in prostitutie. Dat is juist de kern van het gelijkheidsmodel: de verkoper krijgt alle rechten en het voordeel van de bewijslast, de koper niet. Het zogenoemde ‘reguleren’ dat Nederland de afgelopen twintig jaar heeft gedaan, heeft alleen maar ellende en enorme toename van mensenhandel tot gevolg gehad.

FACTCHECK OP UITSPRAKEN VAN GIDI MARKUSZOWER (PVV)
1. “Meer politie, hardere straffen en de verhoging naar 21 jaar gaan de misstanden in prostitutie oplossen.”

Onze huidige aanpak van prostitutie en mensenhandel bewijst al 20 jaar lang dat ons model ineffectief is. Dat is niet omdat de politie zulk slecht werk levert, maar doordat de wetgeving die zij moeten handhaven ineffectief is. Wanneer je doet wat je altijd deed, krijg je wat altijd kreeg. De huidige Nederlandse wetgeving gaat mensenhandel nooit effectief bestrijden, omdat prostitutie en criminaliteit onlosmakelijk met elkaar verbonden blijken te zijn.

2. “Ik zie het causale verband niet tussen het strafbaar stellen van sekskopers en het effectief bestrijden van mensenhandel.”

Het gelijkheidsmodel stelt zowel de sekskoper als pooiers en exploitanten strafbaar. Door prostitutie te legaliseren, hebben we hier een walhalla gemaakt voor mensenhandelaren. Ze zijn onder de huidige wetgeving ontzettend moeilijk verantwoordelijk te houden, en de bewijslast ligt bij het slachtoffer. Zolang het kopen van seks legaal is, is het mogelijk om de grenzen hiervan op te zoeken en verder te exploiteren. Het is bekend dat mensenhandelaren weg blijven van landen waar het gelijkheidsmodel is doorgevoerd. Zoals Anne Kuik (CDA) ook aankaartte: het succes bewijst zich onder andere in Frankrijk waar het aantal procedures tegen mensenhandelaren met 54% is gegroeid.

FACTCHECK OP UITSPRAAK VAN NIELS VAN DE BERGE (GROENLINKS).
“In hoeverre is uitbuiting in sekswerk anders is dan uitbuiting van Oost-Europese immigranten in de tuinbouw?”

Niels duidde in zijn speech meerdere malen dat hij partij kiest voor de mensen die zelf voor de prostitutie kiezen. In zijn bewoording kun je terughoren dat hij mensen in de prostitutie moeilijk vindt voor te stellen als slachtoffer. Hij is blijkbaar slecht op de hoogte van het werkelijke aantal van geweldplegingen, uitbuiting en mensenhandel in de prostitutiebranche.

Tuinbouw en prostitutie
Neem een van de problemen waar mensen in de prostitutie tegen aanlopen: verkrachting. In de tuinbouw vindt nooit zoveel verkrachting plaats als in de prostitutie. Waar een vrouw in de prostitutie te maken heeft met een enorm hoge kans op verkrachting, is dit in de tuinbouw zelden het geval. Wanneer er zoveel verkrachting in de tuinbouw van paprika’s zou plaatsvinden, en dit gelinkt was aan de aard van het plukken van die paprika’s, denken wij dat het paprika-plukken wel degelijk was afgeschaft. Hij noemt bijvoorbeeld “de kwetsbare sekswerkers die het slachtoffer zijn van mensenhandel”. Wanneer je inhoudelijk gaat kijken naar wat hij zegt is dat absurd. Hij noemt namelijk vrouwen die dagelijks verkracht worden ‘kwetsbare sekswerkers’. Daarmee zegt hij nog steeds dat deze persoon nog steeds een ‘werker’ is en ‘seks’ heeft. Terwijl iemand die verkracht wordt geen seks heeft en echt niet aan het werk is.

Ongelijkheid tussen man en vrouw
De ongelijkheid tussen man en vrouw is enorm in de prostitutie. In de tuinbouw is dit heel anders. Bij prostitutie wordt het consent van kwetsbare vrouwen (90%) afgekocht door mannen (95%).

Empowerment
Zijn oplossing voor het probleem van deze kwetsbare mensen is dan ook om ze meer arbeidsrechten te geven. Hiermee zegt hij eigenlijk: Wanneer je dagelijks seksueel misbruikt wordt in de prostitutie, vind ik het een oplossing als je ervan leert te genieten, en stabieler wordt onder het misbruik. Ik wil je meer rechten geven in jouw penibele situatie, maar ik ga je probleem niet bij de misbruiker (sekskoper) aanpakken. En zo zijn er nog veel meer problemen in de prostitutie waar je in de tuinbouw niet tegenaan loopt. Het is natuurlijk verschrikkelijk dat er mensen slecht of helemaal niet worden betaald in de tuinbouw, dat moet zeker worden aangepakt. Maar het trauma van die vorm van uitbuiting is toch wel van een andere aard dan de verkrachting die plaatsvindt in de seksindustrie. Hierdoor blijft het appels met peren vergelijken.

REACTIE OP SPEECH VAN ATTJE KUIKEN (PVDA)
“Legalisering heeft niet gebracht wat we 10 jaar geleden hadden gehoopt.”

Attje vertelt dat een ‘sekswerker’ met haar het volgende deelde: “Ik ben 1 van de 5% van de sekswerkers die dat echt volledig vrijwillig doen. Het is een grote boeven bende.” Attje wil het voor deze 5% goed regelen en constateert dat we dan nu nog niet doen. Wat haar betreft gaan we op zoek naar een Nederlands model door met een open blik te kijken naar enerzijds het Zweeds model en anderzijds bijvoorbeeld het Nieuw Zeelands model. Ook roept ze op mensenhandel niet alleen politiek te bestrijden maar echt te kijken wat er nodig is. Dat juichen wij natuurlijk van harte toe.

Als wij met een open blik kijken naar de prostitutiewereld, vragen we ons af hoever we als politiek willen gaan om prostitutie als beroep in stand te houden. Als een kleine minderheid er vrijwillig voor zou kiezen. Als daardoor 95% van overige mensen eraan onderdoor gaat. Als blijkt dat prostitutie in zichzelf schade toebrengt (dit is een niet te negeren feit waarvoor momenteel te weinig aandacht voor is). En stel je voor dat het lukt om alleen mensen in de prostitutie te hebben die daar vrijwillig voor kiezen, als alleen die 5% in de prostitutie zou blijven, hoe ziet dat er dan uit? Dat zijn heel weinig mensen. Die kunnen nooit aan de vraag voldoen die we creëren door het kopen van seks legaal te houden. We blijven dan als overheid erkennen dat je consent kunt afkopen van anderen, waardoor er geen verandering komt in hoeveel mensen denken dat seks kopen oké is.

Door het kopen van seks strafbaar te stellen, zeg je dat prostitutie schade berokkend aan de ander. En gaan mensen anders denken over prostitutie. Wat strafbaar is, is dat je mensen schade berokkend, niet of iemand geregistreerd is of niet. Kortom, willen we deze vorm van geweld, tegen voornamelijk vrouwen, in stand houden omdat een hele kleine groep dat nu eenmaal wil? Hoe leggen we dit uit aan de volgende generatie? Hoe leggen we uit dat je in Nederland consent kunt afkopen? 50.000 Nederlanders en de internationale gemeenschap vragen om de verantwoordelijkheid voor deze boevenbende bij de sekskoper te leggen (waar in het Nieuw-Zeelandse model totaal geen aandacht voor is), laten we daar met een open blik naar kijken.

Ik ben onbetaalbaar – het waarom| Speech Natasja Bos

23 juli 2019

Natasja Bos nam samen met Sara Lous het initiatief om een petitie te starten voor een nieuw prostitutiebeleid. In de jaren die volgden ontstond de jongerenbeweging Exxpose en werd Natasja voorzitter. Bij het inlevermoment van de petitie (die is uitgegroeid tot burgerinitiatief) hield zij een sterk pleidooi om anders tegen prostitutie aan te kijken. Ook vertelde ze wat haar persoonlijk heeft gedreven om zich in te zetten tegen het onrecht van prostitutie. Lees hier haar speech.

Waarom kiezen mensen voor prostitutie? Of: kiest prostitutie voor mensen?

“Ik ben Natasja Bos, 29 en initiatiefnemer van Ik Ben Onbetaalbaar.

De afgelopen jaren heb ik elk prostitutie onderzoek wat los en vast zit bestudeerd, vrouwen in de prostitutie gesproken, vrouwen gesproken die uit zijn gestapt, en vrouwen geholpen om uit te stappen.

Ik ben naar advocaten geweest om mensenhandel proberen aan te tonen, ik heb politie gesproken, met andere NGO’s gespard over prostitutie, en onderzoekers het hemd van hun lijf gevraagd.

Maar waar dit verhaal voor mij mee begint is dat éne gesprek met de schoolcoördinator van een jeugdzorgplus-instelling over Joanne:

“Joanne“, zei hij, “zij zit nu drie maanden in deze jeugdzorgplus-instelling. Zodra ze op vrije voeten is, is ze weer bij een pooier. Dan vinden we haar weer, en begint de cirkel opnieuw. Totdat ze 18 is. Dan staat ze ergens achter een raam en kunnen we niets meer voor haar doen.”

Toen werd het voor mij scherp wat er mis is met prostitutie en de legalisering daarvan. Legale prostitutie beperkt ons om kwetsbare vrouwen echt te helpen.

Mensen belanden namelijk niet zomaar in de prostitutie. Elke vrouw heeft een verhaal. Uit gesprekken met politie en hulpverlening, maar ook uit grootschalig internationaal onderzoek blijkt dat de meerderheid van de mensen in de prostitutie:

seksueel
lichamelijk
en/of emotioneel is misbruikt,
is begonnen met prostitutie toen ze nog minderjarig was,
uit een minderheidsgroep komt
én vrouw is.

Een grote oververtegenwoordiging van een bepaalde (kwetsbare) groep moet ons doen afvragen: wat is er aan de hand met dit beroep? Wat is er mis met prostitutie? Waarom kiezen mensen voor prostitutie? Of: kiest prostitutie voor mensen?

Prostitutie is voor veel mensen een manier van ‘coping’, een manier om om te gaan met stress en problemen. Eén van de vrouwen die tijdelijk verbleef in een opvang waar ik werkte, vertelde mij:

“Ik kan hier niet blijven. Ik weet wat er komt, ik wordt geconfronteerd met de feiten over mijn leven. Ik kan dat nog niet aan, nóg niet.” Ze ging terug de prostitutie in. De plek die veilig was voor haar. De plek die tegelijkertijd haar leven verwoeste. Dat wist ze.

Prostitutie is schadelijk. Het is absurt om te geloven dat je jarenlang tientallen keren per dag seks kan hebben, zonder dat dat chronische schade oplevert. Niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk zijn de consequenties groot. Een meerderheid van de mensen uit de prostitutie heeft last van PTSS. Trauma met dezelfde ernst als mensen die meerdere malen verkracht zijn. Niet kunnen slapen, herbelevingen, dissociatie…

Om nog maar eens met een voorbeeld te komen van iemand die ik sprak:

Mirthe. Zij vertelde mij over haar tijd in de high class escort. “Om dit werk te doen, wordt je aangeraden om met andere namen en personages te werken. Ik had tientallen namen. Op een gegeven moment was ik op een feestje als mezelf. Ik wilde mij voorstellen aan iemand, maar wist mijn naam niet meer.”

Natúurlijk is het traumatisch: stel je even voor hoe het is om in de prostitutie te zitten. Dat je in gedachten weg bent uit de peeskamer terwijl je bezig bent met een man. Dit heet dissociatie. Dat mensen masturberen in jouw lichaam. Dagelijks je grenzen moeten bewaken terwijl je weet dat je je kamerhuur nog moet betalen. De buurvrouw die het nog slechter heeft, doet het voor 50 euro zonder condoom. Voor hoeveel doe jij het? Dan moet je ook nog geld afstaan aan je pooier of je familie in Roemenië.

Om met Selena’s woorden te spreken:

“Vinden we het dan oké dat ze zo ongelukkig zijn?”

Vinden we het oké dat mensenhandel gedijt in de prostitutie? Letterlijk.

Legalisering heeft georganiseerde misdaad niet verdreven. Ondanks de strengere wet en regelgeving blijft mensenhandel moeilijk vast te stellen.
Mensenhandel is in ons systeem gegroeid. Een rapport van Europol omschrijft Nederland als een belangrijke markt voor mensenhandelaren, omdat de vraag naar goedkope seksuele diensten er hoog is.

Legalisering maakt prostitutie niet opeens normaal. Doen alsof het normaal is vergroot juist het probleem. Legalisering kan uitbuiting in de prostitutie niet stoppen.

Weet je, we dweilen met de kraan open.

We trappen in de act van mensenhandelaren, in plaats van dat we oprecht durven kijken naar het verhaal van de vrouw. We geven zalfjes tegen kapotte vagina’s, in plaats van dat we de vrouwen beschermen. We roepen dat het oké is, in plaats van dat we de kern van het probleem aanpakken.

Vrouwen die in de prostitutie zitten wordt hun vrijheid, gelijkwaardigheid en lichamelijke integriteit ontnomen. We moeten ons beleid baseren op de realiteit van deze vrouwen.

Zolang er geld is te verdienen met seks, zullen mannen met macht en geld, vrouwen zonder macht en geld willen misbruiken.

Wij zijn de nieuwe feministen. We komen op voor de rechten van deze vrouwen. We zien prostitutie als een vorm van geweld.

Met Ik Ben Onbetaalbaar leggen wij als jonge beweging, samen met 40.000 anderen, een voorstel neer. Zorg dat er geen markt is voor prostitutie en mensenhandel: stel het kopen van seks strafbaar, maak derden die verdienen aan prostitutie strafbaar en biedt hulp aan mensen in de prostitutie.

In Noorwegen, Israel, Zweden, Canada en Frankrijk is dit beleid ingevoerd en het blijkt het effectief. Om even uit te leggen: in Noorwegen bijvoorbeeld is in 2008 deze wet ingevoerd en in de volgende verkiezingsronde wilde bijna elke partij de wet weer ongedaan maken. Er kwam een evaluatie. Wat bleek? In navolging van de effecten in Zweden waren er:

Minder mensen die seks kochten (een daling van 80%)
Minder prostitutie (in Stockholm bijvoorbeeld zijn er een handjevol mensen
Minder mensenhandel.
Minder internet advertenties voor prostitutie (voor prostitutie moet je kunnen adverteren)
En een bijzonder gevolg: jonge mensen waren na de invoering van de wet negatiever tegenover het kopen van seks.

En dus is de wetgeving tot vandaag succesvol actief in Noorwegen. In overeenstemming met deze resultaten blijkt uit onderzoek dat de meeste sekskopers zouden stoppen met seks kopen wanneer het strafbaar is.

Deze wet heeft allereerst als effect dat mensen die nu nog naïef seks kopen weten dat ze verantwoordelijk zijn. Maar over 10 jaar vindt een nieuwe generatie het niet meer oké om toestemming voor seks te kopen. Dan zijn we een land dat een grote groep kwetsbare mensen in hun kracht zet. Die zegt tegen meisjes zoals Joanne: Jij en ik? Wij zijn onbetaalbaar.

Het is toch legaal? | Speech Renate van der Zee

24 mei 2019

Persconferentie Burgerinitiatief Renate van de Zee

“De legalisering van bordeel houden heeft gefaald en bijgedragen aan het creëren van een markt waar pooiers en mensenhandelaren zoals Saban B, kwetsbare vrouwen uit lage lonenlanden uitbuiten, ten behoeve van toeristen van laag allooi”, aldus feminist Renate van der Zee, die jarenlang onderzoek heeft gedaan naar sekskopers en de toestanden op de Wallen in Amsterdam. Ze sprak zeer krachtig tijdens ons inlevermoment op 10 april in Den Haag. Dit is haar speech.

‘Vooruitstrevend’ beleid

In het jaar 2000 zette Nederland een nieuw, vooruitstrevend prostitutiebeleid in. Het verbod op bordeel houden werd afgeschaft. Het uitbaten van prostitutie werd legaal als seksbazen en raamexploitanten een vergunning aanvroegen en zich aan allerlei regels hielden.

De bedoelingen van dit beleid waren goed en de verwachtingen waren hoog gespannen. We hoopten dat er een schone prostitutiebranche zou ontstaan, waar mondige vrouwen die belasting betaalden met plezier hun vak zouden uitoefenen. We hoopten dat prostitutie een normaal beroep zou worden. We hoopten dat pooiers en uitbuiting voortaan tot het verleden zouden behoren.

Dat is niet gebeurd. Bijna twintig jaar later moeten we toegeven dat het legaliseren van bordeel houden niet heeft opgeleverd wat we ervan hoopten. Integendeel. Mensenhandel is nog steeds een zeer ernstig probleem in de seksindustrie.

Actiedag Exxpose | Schrijf een statement over prostitutie op het raam

De Amsterdamse rekenkamer kwam vorig jaar met een rapport waarin stond dat mensenhandel nog steeds regelmatig voorkomt op de Wallen. En SOA-Aids presenteerde vorig jaar een studie waaruit bleek dat vrouwen in de prostitutie onacceptabel veel geweld meemaken.

Onlangs sloot de gemeente Groningen haar tippelzone vanwege mensonterende toestanden. In Den Haag gingen activisten de straat op om de sluiting van de Doubletstraat, bekend als de goedkoopste prostitutiestraat van Nederland, te eisen omdat daar stelselmatig sprake is van mensenhandel. En in Amsterdam is de situatie zozeer uit de hand gelopen dat steeds meer mensen vragen om sluiting van de ramen op de Wallen.

De legalisering van bordeel houden heeft niet alleen gefaald als het gaat om het verbeteren van de positie van vrouwen in de prostitutie, het heeft ook bijgedragen aan het creëren van een markt waar internationale netwerken van pooiers kwetsbare vrouwen uit arme landen uitbuiten wier seksuele diensten gekocht worden door mannen die het argument hanteren dat wat ze doen legaal is.

Zonder vraag geen aanbod

Over deze mannen wil ik het graag met u hebben. Want dit zijn de mannen die de zakken van de pooiers spekken. Zonder deze mannen zouden mensenhandelaren een andere bezigheid moeten zoeken. Want prostitutie is een vraag gestuurde markt. Zonder vraag geen aanbod.

Er wordt vaak gedaan alsof prostitutie een noodzakelijk kwaad is. Alsof mannen uit elkaar zouden ploffen als ze niet regelmatig seks zouden hebben. Dat is de stoomketeltheorie. Die gaat er van uit dat mannen seks moèten hebben. Dus als ze geen gratis seks kunnen krijgen, dan moeten ze het maar kopen en als dat niet van een vrouw is die het vrijwillig doet dan maar van een gedwongen vrouw. Die theorie laat overigens voor het gemak achterwege dat mannen een rechterhand hebben, maar dat daargelaten.

Ik heb daarover gepraat met de vooraanstaande Nederlandse seksuoloog Rik van Lunsen. En hij verzekerde me dat die hele stoomketeltheorie onzin is. In zijn praktijk wordt het woord ‘libido’ zelfs niet meer gebruikt, omdat er gewoonweg niet zoiets bestaat als een seksdrive die zich voortdurend maar opbouwt. Seksuele lust wordt opgewekt door prikkels en daar kun je op ingaan of niet, zegt Van Lunsen.

Toch is het fabeltje bijzonder hardnekkig dat mannen zouden gaan verkrachten als er geen prostitutie zou zijn. Maar laten we er eens bij stil staan wat we dan eigenlijk zeggen. We zeggen dan dat alle mannen beesten zijn die zichzelf niet onder controle hebben. Maar dat is niet zo. Mannen zijn net als vrouwen mensen die zichzelf, als ze niet geestesziek zijn, wel onder controle kunnen houden. En dat zeg ik als feministe.

Maar stel dat het wel zo zou zijn, stel dat alle mannen seksuele roofdieren zouden zijn die hun driften niet onder controle hebben. Zoudt u het dan een goede oplossing vinden om kwetsbare jonge vrouwen uit arme landen te laten overkomen zodat die mannen zich daarop kunnen uitleven?

En andere hardnekkige opvatting is dat mannen nu eenmaal zo zijn, dat ze nu eenmaal gebruik maken van prostitutie, dat daar niets aan te veranderen is. Maar als dat zo is, hoe komt het dan dat lang niet alle mannen seks kopen?

De waarheid is dat de overgrote meerderheid van de mannen niet naar prostituees gaat. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat het percentage mannen dat seks koopt in Noord-Europa tussen de 10 en 20 procent ligt. Het is dus een minderheid die dit doet.

En voor die minderheid houden wij een wereld in stand waar veel vrouwen het slachtoffer worden van uitbuiting en geweld. Voor die minderheid offeren wij het mooiste gedeelte van de stad Amsterdam op. We offeren het niet alleen op, we hebben daar een markt gecreëerd. Want de legalisering van bordeel houden is een uitnodiging geweest aan mensenhandelaren om kwetsbare vrouwen naar Amsterdam te brengen en ze daar uit te buiten ten behoeve van toeristen van laag allooi.

Het is toch legaal?

Dat is het resultaat van de legalisering van bordeel houden. Het is niet alleen een uitnodiging geweest aan mensenhandelaren als Saban Baran om in ons land actief te worden, het is ook een uitnodiging aan mannen om gebruik te maken van prostitutie. Want als je als overheid zegt: dit is legaal, dan zeg je eigenlijk: wij vinden dit normaal.

De sekskopers die ik heb gesproken zeiden allemaal tegen mij: het is toch legaal? En over mensenhandel maakten zij zich totaal geen zorgen. Zij bezwoeren me dat als je naar een bordeel gaat dat een vergunning heeft, er niets aan hand is. Dat is de indruk die je bij mensen wekt, wanneer je bordeel houden legaliseert. Maar de slachtoffers van de wrede mensenhandelbende van Saban Baran stonden allemaal achter legale ramen.

Wat je heel vaak hoort, is dat mannen die seks kopen eenzame mannen zijn, op zoek naar intimiteit. Die mannen zijn er, maar uit talloze internationale onderzoeken blijkt dat die niet de meerderheid vormen.

Ik was in januari in München om mee te werken aan een groot internationaal onderzoek naar sekskopers in Duitsland, waar bordeel houden ook legaal is. De meeste sekskopers die ik sprak, hadden gewoon een partner met wie ze seks hadden. Sommigen hadden meerdere vriendinnen. Voor hen was prostitutie dus niet een oplossing voor een gebrek aan intimiteit, maar gewoon iets wat ze deden. Voor de kick. Omdat het kon. Want, zeiden ze: het is toch legaal.

Maar nu komt het. Want de meeste mannen die ik interviewde, zeiden ook: als het niet legaal was, zouden we het niet doen. Dat was een belangrijke uitkomst van het onderzoek: dat er dus een hele groep sekskopers bestaat die geen seks zouden kopen als het illegaal zou zijn. Dat zette mij aan het denken. Als een grote groep mannen geen seks koopt als het illegaal is, dan is er een wereld te winnen zijn bij een verbod op seks kopen. Dan zouden we de vraag kunnen verkleinen. En dan zou de seksindustrie veel minder interessant worden voor mensenhandelaren.

Als het gaat om mensenhandel, wordt van veel mensen van alles verwacht, maar nooit van de mannen die seks kopen. De politie moet mensenhandelaren opsporen. Justitie moet ze vervolgen. Hulpverleners moeten slachtoffers opvangen. Seksexploitanten moeten een vergunning aanvragen. Vrouwen in de prostitutie moeten belasting betalen. Maar de grote afwezige is de sekskoper. Van hem wordt niets gevraagd. Hij blijft anoniem en wordt nooit op zijn verantwoordelijkheid gewezen. Maar het probleem begint bij hem.

Sekskopers houden met hun geld de prostitutiewereld draaiende en maken mensenhandel tot een ongelofelijk lucratieve bezigheid.

Ondertussen beschouwen steeds meer landen de sekskoper als een belangrijke factor binnen het probleem van mensenhandel. Ze hebben hun beleid omgegooid. Het grote voorbeeld daarbij is Zweden. Hier werd in 1999 het kopen van seks strafbaar gesteld vanuit de feministische gedachte dat er geen gelijkheid tussen de seksen mogelijk is als mannen tegen betaling kunnen beschikken over vrouwenlichamen. De Zweden zien de strafbaarstelling van sekskopers ook als een middel om mensenhandel te bestrijden.

Een nieuw beleid

Een belangrijk aspect van de Zweedse aanpak is dat de vrouwen in de prostitutie niet gecriminaliseerd worden. Seks aanbieden is in Zweden niet strafbaar, want dat zou de vrouwen nog kwetsbaarder maken. Bij de aanpak horen ook goede uitstapmogelijkheden.

De wet heeft inmiddels geleid tot een mentaliteitsverandering in Zweden. Seks kopen wordt daar gezien als iets wat je gewoon niet doet. De Zweedse seksindustrie is veel kleiner dan de Nederlandse en er zijn veel minder mensenhandelzaken dan in Nederland.

De Zweedse aanpak heeft navolging gevonden. Inmiddels hebben verschillende landen vergelijkbare wetgeving aangenomen. Ik noem: Noorwegen, IJsland, Ierland, Noord-Ierland, Frankrijk, Canada en Israël. Vijf jaar geleden heeft het Europese Parlement bovendien een resolutie aangenomen die de lidstaten oproept het Zweedse beleid in te voeren.

Er is dus internationaal een beweging gaande als het om seks kopen gaat en dat is niets voor niets. Mannen die seks kopen dragen verantwoordelijkheid voor een zeer ernstige vorm van criminaliteit.

Legalisering van bordeel houden heeft niets opgelost. Daarom zeggen wij: om mensenhandel tegen te gaan moet je niet alleen inzetten op opsporing maar ook seks kopen ontmoedigen. Het is belangrijk dat mannen zich er bewust van worden dat het bezoeken van vrouwen in de prostitutie geen onschuldig tijdverdrijf is.

Er wordt zo vaak over vrouwen in de prostitutie beweerd dat zij er zelf voor kiezen. Maar in de meerderheid van de gevallen gaat het om dwang, manipulatie of geen andere oplossing zien. Goed beschouwd zijn het vooral de sekskopers die de keuzes maken. Als zij ervoor zouden kiezen geen seks meer te kopen, dan zou de wereldwijde seksuele uitbuiting van talloze vrouwen en kinderen eindelijk stoppen.

Beeld: Mirre Korevaar

Is prostitutie een keuze?

19 november 2018

Er zijn veel vooroordelen rondom prostitutie. Een gesprek erover draait al snel uit op de vraag: ‘Ja, maar.. de vrouwen kiezen er toch zelf voor?’ Maar klopt dit wel? Is prostitutie een vrijwillige keuze, of niet?

Vrije wil

Achter iedere vrouw die in Nederland seks verkoopt schuilt een verhaal. Of ze nu uit vrije wil of gedwongen haar keuze maakt. Het filmpje ‘Is Prostitution a Choice’ laat zien welke schrijnende omstandigheden hierin een rol spelen. In de meeste gevallen staat een vrouw onder extreme druk van een pooier, of onderhoudt ze haar familie in Oost-Europa. Vaak werd ze, vóórdat ze in de prostitutie belandde, slachtoffer van seksueel misbruik.

Dit zet ‘vrijwillige’ keuze in een ander daglicht. De keuze van een vrouw voor prostitutie is niet automatisch wat ze zelf wil, ook al heeft ze de keus zelf gemaakt. Het verkopen van seks is haar enige redmiddel, een uiting van zelfvernietiging, ‘the choice of those with the fewest choices’.

Je zou dus kunnen stellen dat de keuze voor prostitutie een keuze is die veelal voortkomt uit seksuele schade, trauma of puur armoede. Daarmee is prostitutie het summum van economische ongelijkwaardigheid, en ongelijkwaardigheid tussen de man met macht en de vrouw zonder macht.

Minderjarig

En zo’n ‘keus’ voor prostitutie, wanneer maken de meeste vrouwen die? Niet als volwassen, hoogopgeleide vrouw met veel kansen – blijkt uit onderzoek van de Amerikaanse klinisch psycholoog Melissa Farley. Los van hoe vrijwillig deze keuze was, belandt 74% van de vrouwen minderjarig in de prostitutie.

Intrinsiek schadelijk

De al dan niet vrijwillige keuze van een vrouw voor prostitutie, heeft grote gevolgen voor haar fysieke en geestelijke gezondheid. Melissa Farley doet al meer dan twintig jaar onderzoek naar de mentale gevolgen van prostitutie en sprak wereldwijd met honderden mensen in de prostitutie. Haar bevinding: prostitutie is intrinsiek schadelijk. Onderzoek wees uit dat het verkopen van seks altijd mentale gevolgen met zich meebrengt. Het gros van de vrouwen, 68 procent, ontwikkelt een posttraumatische stressstoornis. Veel vrouwen realiseren zich bij het kiezen voor prostitutie niet, dat deze keuze zo ongezond is.

Happy hookers

Maar de ‘happy hookers’ dan? Zij kiezen er toch wél echt zelf voor?

Er is een kleine groep vrouwen die aangeeft dat voor hen het verkopen van seks een uiting van seksuele vrijheid is. Ze doen het omdat ze het leuk vinden, of omdat ze er geld mee willen verdienen. ‘Ik ben sekswerker, houd ervan en ben er supertrots op’, zeggen ze. Deze uitspraak wordt als een algemene waarheid gesteld over vrouwen in de prostitutie. Als zij het zelf willen, waarom doen we dan zo moeilijk?

Omdat tegenover deze ‘vrijwillige’ vrouwen miljoenen gedwongen mensen staan. De kwetsbare vrouwen die niet zelf kiezen voor een leven achter de rode ramen. Zij die slachtoffer zijn van onrecht en uitbuiting. Zouden we ons beleid niet juist op hen moeten afstemmen? Laten we hen beschermen, in plaats van legale seksverkoop blijven stimuleren en faciliteren.

Wat vind jij ervan dat prostitutie in Nederland legaal is?

Tekst: Joëlle Baelde
Beeld: Daisy Ranoe