Inhoudelijke kritiek op onderzoek
‘De aard en effecten van prostitutiebeleid’, uitgevoerd door Regioplan

Op 3 september 2020 vond het debat naar aanleiding van ons burgerinitiatief plaats in de Tweede Kamer. In dit debat besloot staatssecretaris Ankie Broekers-Knol tot het uit laten voeren van een vergelijkend onderzoek naar diverse vormen van beleid rondom prostitutie en de effecten hiervan. Dit werd het onderzoek ‘De aard en effecten van prostitutiebeleid’, uitgevoerd door Regioplan, in opdracht van het WODC.

Het onderzoek is niet goed uitgevoerd. Daarom hebben wij een brief naar de huidige staatssecretaris Eric van der Burg gestuurd en naar de directie van het WODC. Hieronder lees je de inhoud van deze brief. Je kunt hem hier ook als pdf downloaden, dat leest wellicht makkelijker.

Inhoudelijke kritiek op het onderzoek

1. Het strafbaar stellen van de sekskoper geeft niet hetzelfde effect als het strafbaar stellen van de seksverkoper

Het doel van dit onderzoek van Regioplan is het vergelijken van verschillende vormen van beleid, naar aanleiding van een debat over specifiek het Zweeds beleid, waarbij de sekskoper strafbaar wordt gesteld. 

Hierin is een storende fout gemaakt, waarbij alle beleidsvarianten waarin één aspect juridische gevolgen heeft, samengevoegd zijn onder de term ‘criminalisering’.

Zo is het Zweeds beleid geplaatst onder het het criminaliseringsmodel. Het beleid waarbij zowel koper als sekskoper strafbaar wordt gesteld (bekend als criminaliseringsmodel, en bijvoorbeeld van kracht in Roemenië) wordt hiermee onder dezelfde noemer geplaatst als het Zweeds beleid, waarbij de seksverkoper is gedecriminaliseerd en de sekskoper gecriminaliseerd. Zowel de uitgangspunten als evaluaties op deze beleidsvormen zijn uiteraard zeer divers.

Het is ook niet voor niets dat Zweden aangeeft dat hun beleidsvariant geen criminaliseringsmodel is, maar ‘gelijkheidsmodel’ genoemd dient te worden. Het uitgangspunt van dit beleid is het decriminaliseren van mensen in prostitutie, en is dan ook niet over één kam te scheren met de term ‘criminaliseren’. Een van de grondleggers van het Zweeds model, Catherine McKinnon, zegt hierover het volgende: 

“Any adequate law or policy to promote the human rights of prostituted people has three parts: decriminalizing and supporting people in prostitution, criminalizing their buyers strongly, and effectively criminalizing third-party profiteers.”[1]

Deze typologie is dan ook onbruikbaar voor een onafhankelijke vergelijking. De onderzoekers negeren hierbij het cruciale verschil voor mensen in de prostitutie, namelijk of zij strafbaar zijn of niet. Typologie op deze manier gebruiken vereist het plaatsen van regulering onder dezelfde noemer, daar er bij regulering ook aspecten in het beleid voorkomen die juridische gevolgen hebben. Vandaar dat wij in ons advies voorafgaand aan het onderzoek het belang benadrukten van het meenemen van uitgangspunten, doelstellingen en vertrekpunten in het functioneren van de verschillende beleidsmodellen. 

2. Eenzijdige keuze voor wetenschappelijke experts op Zweeds beleid

Voor het rapport hebben de onderzoekers om advies gevraagd van wetenschappelijke experts. Deze experts hebben suggesties gegeven voor wetenschappelijke publicaties. Ook ons is gevraagd om wetenschappelijke experts aan te dragen. In het rapport staat dat Regioplan 81 publicaties heeft ontvangen van de volgende wetenschappers: 

  • Dr. Petra Östergren (Lund University, Zweden)
  • Dr. Hélène le Bail (SciencesPo, Frankrijk) (zie hieronder)
  • Dr. Maarten Loopmans (Katholieke Universiteit Leuven, België)
  • Dr. Marlise Richter (Health Justice Initiative, Zuid-Afrika) (Marlise was the head of policy and advocacy at Sonke Gender Justice and is a co-founder of the Asijiki Coalition for Decriminalisation in South Africa and the Positive Police Partnership.  She served on the Board of the Sex Worker Education & Advocacy Taskforce (SWEAT) is currently a board member of Sisonke Sex Worker Movement.)
  • Prof. Dr. Kavemann (Freiburg Universität, Duitsland)
  • Christine Körner, MSc. (Humboldt Universität, Duitsland) 
  • Dr. Helga Amesberger (Universität Wien, Oostenrijk) – Heeft boek geschreven met prof.dr. Henk Wagenaar over prostitutie 
  • Prof. Dr. Gillian Abel (University of Otago, Nieuw-Zeeland) – Onderzoek over harm minimasation voor sexworkers

In de voorgesprekken met de onderzoekers van Regioplan is ook aan Exxpose gevraagd om verschillende wetenschappelijke experts aan te raden. Specifiek voor het Zweeds model hebben we Max Waltman Ph.D. (political science, Stockholm University, Zweden) genoemd. Max Waltman is universitair docent in political science bij de Stockholm University in Zweden. De afgelopen decennia heeft hij meerdere wetenschappelijke artikelen gepubliceerd (peer reviewed en law reviewed) over de effecten van het Zweeds model in Zweden. Er wordt echter niet één keer naar Max Waltman verwezen in het rapport. 

Wél hebben de onderzoekers gekozen voor Petra Östergren als expert uit Zweden. Een promovendus (overigens foutief dr. genoemd in het onderzoeksrapport) Social Anthropology aan de Lund University in Zweden. Volgens de website van de Lund University was haar laatste wetenschappelijke gepubliceerde artikel uit 2012 en haar laatste en enige Engelstalige wetenschappelijke publicatie is uit 2011, gepubliceerd in een boek van H. Wagenaar, een Nederlandse bestuurskundige die zich meerdere malen heeft uitgesproken tegen het Zweeds model en voor decriminalisering. 

In het debat rondom prostitutie heeft Petra Östergren zich meerdere keren uitgesproken tegen het Zweeds model. Ze zegt ze zelf over een ongepubliceerd Zweedstalig artikel uit 2003 van haar hand dat “she did not attempt to contact prostituted women who had bad experiences with prostitution, but intentionally sought those with completely different experiences.”[2] Buiten Zweden wordt echter veelvuldig verwezen naar dit artikel, zonder daarbij te benoemen dat het een biased steekproef is. Voor zover wij hebben kunnen vinden heeft geen van deze artikels een peer review ondergaan.

Het feit dat er niet één keer gebruik gemaakt van Waltmans artikelen en 54 keer verwezen naar 4 artikelen van Östergren, laat zien dat Regioplan in het normatieve debat onder academici over de impact van Zweeds beleid, voornamelijk naar één kant heeft gekeken. Hiermee is de ideevorming over het Zweedse beleid te beperkt.

3. Kritiek op Zweedse en Noorse evaluaties niet steekhoudend

Een van de meest bekende argumenten voor het Zweeds model is dat het strafbaar stellen van het kopen van seks zorgt voor een afname in de omvang van prostitutie. Dit is een van de doelstellingen van het beleid en de evaluaties wijzen erop dat in zowel Zweden[3], en Noorwegen[4] het geval is. Als je tussen de regels van het rapport van Regioplan leest, zou je deze conclusie ook kunnen trekken; maar toch sluit het onderzoek niet met deze conclusie af.

In het bestuderen van het rapport van Regioplan hebben we dan ook specifiek gekeken naar de inhoud en beargumentering van het gedeelte ‘Aard en omvang seksbranche’ bij hoofdstuk 3 ‘Effecten van criminalisering’ (zie pagina 39 rapport). Hierin worden deze evaluaties genoemd. Toch worden de resultaten van al deze evaluaties sterk in twijfel getrokken op basis van de volgende drie artikelen:

  • Dodillet & Östergren (2011). The Swedish Sex Purchase Act: Claimed success and documented effects. http://bibliobase.sermais.pt:8008/BiblioNET/upload/PDF2/01584_SX-0093E.pdf (conference paper)
  • Ellison, G., Ni Dhonaill, C., & Early, E. (2019). A review of the criminalisation of the payment for sexual services in Northern Ireland. Queen’s University Belfast. https://www.justice-ni.gov.uk/publications/assessment-impact-criminalisation-purchasing-sexual-services
  • Willeart e.a. 2019 [bronvermelding mist in het rapport van Regioplan]

Het eerstgenoemde artikel is van de hand van Östergren, waarvan we hierboven kritiek hebben geuit op haar methode. Wat de andere twee artikelen betreft, wordt bij nadere inspectie duidelijk dat ze wetenschappelijk gezien geen steekhoudende bronnen zijn om de genoemde evaluaties te betwijfelen. Hieronder lichten we dit toe.

3.1 Evaluaties Zweeds beleid in twijfel getrokken door effecten ander beleid

Wat betreft de eerste variabel ‘Omvang vraag naar betaalde seks’ concluderen de onderzoekers van Regioplan: “De bovenstaande onderzoeken lijken, met de nodige voorzichtigheid, te suggereren dat de criminalisering van klanten in Zweden een vermindering in vraag naar sekswerk tot gevolg heeft. Soortgelijke conclusies kunnen niet getrokken worden op basis van twee uitgebreide onderzoeken naar het effect van (klant)criminalisering op vraag naar en aanbod van betaalde seks in Noord-Ierland en Engeland. Wij hebben deze twee studies meegenomen in ons literatuuronderzoek omdat zij, door gebruik te maken van voor- en nametingen, relatief goed inzicht geven op de impact van een wetswijziging.”

Effecten van de Zweedse beleidsvariant, gemeten in Zweden, worden dus in twijfel gebracht door een studie in Engeland (waar het Zweedse model niet is ingevoerd). In Noord-Ierland is een vorm van het Zweedse model wél ingevoerd, maar ook daarmee kan er niets worden geconcludeerd over de effectiviteit van het Zweedse model. We lichten hieronder toe waarom.

De studie uit Ierland is een evaluatie van de invoering van het strafbaar stellen van het kopen van seks  in Ierland[5]. Een land dat eigenlijk buiten de scope van het onderzoek van Regioplan ligt, maar ze hebben het toch “meegenomen in ons literatuuronderzoek omdat zij, door gebruik te maken van voor- en nametingen, relatief goed inzicht geven op de impact van een wetswijziging.”  Wat echter niet is meegenomen in het onderzoek is of de wet ook daadwerkelijk wordt nageleefd. In de drie jaar waarin er in Ierland is geëvalueerd, hebben er 15 arrestaties and 2 veroordelingen plaatsgevonden voor de genoemde wet. Het beleid lijkt dus geen prioriteit te hebben bij de politie.

In ons advies naar de onderzoekers hebben we aangegeven dat de manier waarop de wet wordt nageleefd meegenomen zou moeten in het beoordelen van de informatie. Verder is het opvallend dat in dit rapport over Ierland de gevraagde experts (met uitzondering van één expert) allen publiek tegenstander zijn van de wet.

Als je de evaluatie in Engeland en Noord-Ierland dus niet zou meenemen in het onderzoek (dat nogmaals, de beleidsvarianten van deze landen niet onderzoekt, maar alleen gebruikt om iets over Zweden te zeggen), blijft de eerdere ‘voorzichtige conclusie’ van de onderzoekers staan, onder andere gebaseerd op bijvoorbeeld een comparative population survey tussen Denemarken, Noorwegen en Zweden waarin onder meer duidelijk wordt dat in Denemarken, waar seks kopen legaal is, de omvang van sekskopers 4.7 keer hoger ligt dan in Zweden.[6]

3.2 Selectieve conclusie uit evaluatierapport beleid in Frankrijk

Een volgende variabele die wordt aangedragen om de aard en omvang van de seksbranche te onderzoeken is de ‘omvang seksbranche en subbranches’. De onderzoekers refereren aan een aantal rapporten waar ze met voorzichtigheid uit willen concluderen dat: “Zoals hierboven beschreven is een vermindering in omvang van de seksbranche met name aangetoond in de subbranche straatsekswerk (SOU, 2010).” Hierbij verwijzen ze enkel naar een Zweeds evaluatierapport uit 2010, maar natuurlijk is er nog meer bevestigend bewijs dat laat zien dat er minder mensen in de prostitutie zijn in Zweden. We noemen het volgende:

Wanneer je de ruwe cijfers vergelijkt van online en straatprostitutie in Denemarken (cijfers uit 2007), Zweden (cijfers uit 2008) en Noorwegen (cijfers uit 2007, voor het instellen van het gelijkheidsmodel), zie je dat Zweden veel minder mensen in prostitutie heeft.[7] In Denemarken was het aantal vrouwen in de prostitutie bijna 16 keer meer per hoofd van de bevolking in vergelijking met Zweden. In Noorwegen was dit 9 keer zoveel per hoofd van de bevolking, in vergelijking met Zweden.

Daarna vervolgen de onderzoekers van Regioplan: “Ook in Frankrijk lijkt straatsekswerk sinds klantcriminalisering in 2016 te dalen, hoewel het aantal sekswerkers dat via het internet opereert toeneemt (Willaert e.a., 2019).”

Er wordt hier een referentie gemaakt naar een evaluatierapport van Willaert e.a., 2019, dat niet aanwezig is in de bronnenlijst van het onderzoek. Waar deze conclusie wél wordt getrokken is de samenvatting van de evaluatie die geschreven is door Helene le Bail.[8] Dit is één van de experts waar Regioplan artikelen van heeft ontvangen. Le Bail heeft een rapport[9] geschreven over de prostitutiewet in Frankrijk dat zij uitgebracht namens de Sekswerkunie in Frankrijk. Aan dit rapport heeft de organisatie ‘Medicine du Monde’ meegewerkt, een organisatie die zich heeft uitgesproken tegen het Zweeds model, en waar Le Bail deel van uitmaakt.

De onderzoekers van Regioplan gebruiken deze bron(nen) dus om te benoemen dat ‘het aantal sekswerkers dat via het internet opereert toeneemt’. Het overheidsrapport zelf geeft echter aan dat dit wordt veroorzaakt door de toename van gebruik van internet. Het rapport van de Sekswerkersunie linkt deze toename echter aan de ‘criminalisatie’. De onderzoekers van Regioplan hebben deze nuance niet meegenomen in hun resultaten, en zijn tevens vergeten om ook andere belangrijke conclusies uit het evaluatierapport van de overheid mee te nemen in hun bevindingen. Bijvoorbeeld dat er in Frankrijk na de invoering van de wet een toename van 54% heeft plaatsgevonden van procedures tegen pooiers en mensenhandel. Dat is niet verrassend, want ook in Zweden is bijvoorbeeld geconcludeerd dat het land minder aantrekkelijk is geworden voor mensenhandel door de National Criminal Investigation Department van Zweden naar aanleiding van interviews met vrouwen in de prostitutie en telefoontaps.[10]

Deze voorbeelden laten zien dat de onderzoekers van Regioplan selectief zijn geweest in hun literatuurstudie. Hierdoor hebben ze een deel van de effecten van het Zweeds beleid gemist. Jammer, want vooral deze samenhang tussen de afname van prostitutie en de afname van mensenhandel is een belangrijk doel én resultaat van het criminaliseren van sekskopers. 

4. Onderzoeksgroep geen afspiegeling van daadwerkelijke groep mensen in prostitutie

In ons advies vooraf hebben we hebben we de volgende vraag gesteld aan de onderzoekers: hoe gaan jullie om met het feit dat vrouwen, trans personen en mannen in de prostitutie die onder druk staan of onvrijwillig werken, vaak niet goed kunnen reflecteren op een abstracte vraag als ‘wat voor model zou het beste werken tegen mensenhandel / zou jou het beste helpen’? Ons advies was dan ook om met trauma informed interviewers te werken. 

Helaas wordt nergens duidelijk dat de interviewers die de ‘sekswerkers’ hebben geïnterviewd trauma informed waren. De onderzoekers erkennen dat mensen uitbuiting hebben meegemaakt, wat oorzaak kan zijn van trauma, maar daar is verder geen aandacht aan besteed in dit onderzoek. Toen we bij de presentatie van het onderzoek op dit thema terugkwamen, deden de onderzoekers het af met de opmerking dat zij “hebben geleund op de kunst van wetenschappelijk onderzoek” (zie gespreksverslag onderzoeksrapport).

Ook over de selectie van de onderzoeksgroep zijn we teleurgesteld. De ‘sekswerkers’ in het interview zijn benaderd via een klankbordgroep voor mensen die al betrokken zijn in de politiek. Hiervan hebben drie van de zesendertig personen uitbuiting meegemaakt, wat de groep statistisch gezien geen goede representatie maakt van de daadwerkelijke groep mensen in prostitutie. 

Zowel in de manier van interviewen als in de selectie van de interviewees is hiermee geen gehoor gegeven aan de oproep aan de staatssecretaris in het debat om de ‘grote grijze groep’ mee te nemen in het onderzoek.

CONCLUSIE

Voor Exxpose is dit onderzoek dan ook een onbevredigend resultaat. Er is met publiek geld een duur onderzoek gedaan, dat niet op een zorgvuldige manier is uitgevoerd. Helaas zijn de conclusies uit dit onderzoek dan ook niet bruikbaar om iets te kunnen zeggen over de effectiviteit van het strafbaarstellen van het kopen van seks.

Dit maakt duidelijk dat het lastig is om beleid te vergelijken zonder duidelijke context; en zonder uitgangspunten, startpunten en kennis over de te onderzoeken groep mee te nemen. We vragen u dan ook niet om een nieuw onderzoek. Uiteindelijk ging ons burgerinitiatief over het opkomen voor mensen die vastzitten in de Nederlandse prostitutie. Om de last van het werken in de prostitutie bij de koper te leggen, en niet bij de verkoper. Om de ongelijkwaardigheid van de ‘prostitutie-deal’ tegen te gaan, zoals het Zweedse beleid beoogt. We zijn van mening dat de mensen in de seksindustrie betere bescherming verdienen dan ze onder het huidige prostitutiemodel krijgen. We hopen dan ook dat u dit meeneemt in uw belangrijke werk.

Bronnen

[1] MacKinnon, C. A. (2011). Trafficking, prostitution, and inequality. HARv. cR-cLL REv., 46, 271.

[2] Raphael, J. (2018). Decriminalization of Prostitution: The Soros Effect. Dignity: A Journal on Sexual Exploitation and Violence, 3(1), 1-32.https://doi.org/10.23860/dignity.2018.03.01.01

[3] SOU (2010). En utvärdering 1999–2008. Betänkande av Utredningen om utvärdering av förbudet mot köp av sexuell tjänst. Stockholm. [Report: Prohibition Against Buying Sexual Services, An Assessment 1999-2008]. Stockholm. https://www.regeringen.se/contentassets/2ff955c847ed4278918f111ccca880dd/forbud-mot-kop-av-sexuell-tjanst-en-utvardering-1999-2008-

sou-201049

[4] Rasmussen, I., Strøm, S., Sverdrup, S., Hansen, V. W., & på oppdrag fra Justis, U. (2014). Evaluering av forbudet mot kjøp av seksuelle tjenester. Vista Analyse. https://www.regjeringen.no/contentassets/0823f01fb3d646328f20465a2afa9477/evaluering_sexkjoepsloven_2014.pdf

[5] Ellison, G., Ni Dhonaill, C., & Early, E. (2019). A review of the criminalisation of the payment for sexual services in Northern Ireland. Queen’s University Belfast. https://www.justice-ni.gov.uk/publications/assessment-impact-criminalisation-purchasing-sexual-services

[6] Kotsadam, A., & Jakobsson, N. (2014). Shame on you, John! Laws, stigmatization, and the demand for

sex. European Journal of Law and Economics, 37(3), 393-404.

[7] Holmström, C., & Skilbrei, M. L. (2009). Prostitution in the Nordic Countries: Conference report, Stockholm, October 16–17, 2008.

[8] Gaudy, T., & Le Bail, H. (2020). Comparative summary of evaluation reports on France’s 2016 prostitution

act. [working paper, CERI Sciences Paris]. 

[9] Le Bail, H., Giametta, C., & Rassouw, N. (2019). What do sex workers think about the French Prostitution Act? (Doctoral dissertation, Médecins du Monde). https://hal-sciencespo.archives-ouvertes.fr/hal-02115877/document

[10] Cf. Rikspolisstyrelsen, [National Criminal Investigation Department], Swed. Government, Trafficking in Women: Situation Report no. 5 (Stockholm: Rikspolisstyrelsen, 2003), p34. https://perma.cc/QXD7-DVMN

Factchecks op uitspraken Kamerleden

Tijdens het debat over ons burgerinitiatief in de Tweede Kamer, werd er vanalles gezegd en beweerd door Kamerleden. Hoewel wij aanwezig mochten zijn bij dit debat en het debat mochten inleiden met een speech, konden we niet reageren op wat er tijdens het debat werd gezegd. Frustrerend voor mensen met kennis van zaken én passie voor het onderwerp. Er werden zeker goede en rake dingen gezegd en gevraagd, maar een aantal uitspraken van Kamerleden waren feitelijk onjuist, of naar onze mening een teken van grote onwetendheid of onwil. Hieronder reageren we op een aantal van deze uitspraken.

FACTCHECK OP UITSPRAAK VAN MARTIJN BOLKESTEIN (VVD)
“Regulering geeft aan dat prostitutie in Nederland een erkend beroep is. Maar het zal nooit normaal worden. Het zal nooit een normaal beroep worden. De heer Segers zei al eens: we verwachten het niet in de kaartenbak van het UWV. Maar je kan niet het beroep eerst reguleren, en de klandizie ervan vervolgens verbieden.”

Martijn gaf hiervoor geen onderbouwing. Waarom kun je de omstandingheden van de vrouwen niet zo goed mogelijk maken, en tegelijkertijd het kopen van seks verbieden? Dit is namelijk precies wat er is gebeurd in Zweden, Noorwegen, Frankrijk – en noem de landen maar op. Een land dat de realiteit van prostitutie ként, en de onvrijheid van de meeste vrouwen in prostitutie, kan er zeker voor kiezen om hun machtspositie te vergroten. Het strafbaar stellen van het kopen van seks is in Zweden, maar zeker in Frankrijk, niet te scheiden van het grote aanbod van hulp (bij uitstappen) en goede gezondheidzorg, en het versterken van de rechten van de mensen in prostitutie. Dat is juist de kern van het gelijkheidsmodel: de verkoper krijgt alle rechten en het voordeel van de bewijslast, de koper niet. Het zogenoemde ‘reguleren’ dat Nederland de afgelopen twintig jaar heeft gedaan, heeft alleen maar ellende en enorme toename van mensenhandel tot gevolg gehad.

FACTCHECK OP UITSPRAKEN VAN GIDI MARKUSZOWER (PVV)
1. “Meer politie, hardere straffen en de verhoging naar 21 jaar gaan de misstanden in prostitutie oplossen.”

Onze huidige aanpak van prostitutie en mensenhandel bewijst al 20 jaar lang dat ons model ineffectief is. Dat is niet omdat de politie zulk slecht werk levert, maar doordat de wetgeving die zij moeten handhaven ineffectief is. Wanneer je doet wat je altijd deed, krijg je wat altijd kreeg. De huidige Nederlandse wetgeving gaat mensenhandel nooit effectief bestrijden, omdat prostitutie en criminaliteit onlosmakelijk met elkaar verbonden blijken te zijn.

2. “Ik zie het causale verband niet tussen het strafbaar stellen van sekskopers en het effectief bestrijden van mensenhandel.”

Het gelijkheidsmodel stelt zowel de sekskoper als pooiers en exploitanten strafbaar. Door prostitutie te legaliseren, hebben we hier een walhalla gemaakt voor mensenhandelaren. Ze zijn onder de huidige wetgeving ontzettend moeilijk verantwoordelijk te houden, en de bewijslast ligt bij het slachtoffer. Zolang het kopen van seks legaal is, is het mogelijk om de grenzen hiervan op te zoeken en verder te exploiteren. Het is bekend dat mensenhandelaren weg blijven van landen waar het gelijkheidsmodel is doorgevoerd. Zoals Anne Kuik (CDA) ook aankaartte: het succes bewijst zich onder andere in Frankrijk waar het aantal procedures tegen mensenhandelaren met 54% is gegroeid.

FACTCHECK OP UITSPRAAK VAN NIELS VAN DE BERGE (GROENLINKS).
“In hoeverre is uitbuiting in sekswerk anders is dan uitbuiting van Oost-Europese immigranten in de tuinbouw?”

Niels duidde in zijn speech meerdere malen dat hij partij kiest voor de mensen die zelf voor de prostitutie kiezen. In zijn bewoording kun je terughoren dat hij mensen in de prostitutie moeilijk vindt voor te stellen als slachtoffer. Hij is blijkbaar slecht op de hoogte van het werkelijke aantal van geweldplegingen, uitbuiting en mensenhandel in de prostitutiebranche.

Tuinbouw en prostitutie
Neem een van de problemen waar mensen in de prostitutie tegen aanlopen: verkrachting. In de tuinbouw vindt nooit zoveel verkrachting plaats als in de prostitutie. Waar een vrouw in de prostitutie te maken heeft met een enorm hoge kans op verkrachting, is dit in de tuinbouw zelden het geval. Wanneer er zoveel verkrachting in de tuinbouw van paprika’s zou plaatsvinden, en dit gelinkt was aan de aard van het plukken van die paprika’s, denken wij dat het paprika-plukken wel degelijk was afgeschaft. Hij noemt bijvoorbeeld “de kwetsbare sekswerkers die het slachtoffer zijn van mensenhandel”. Wanneer je inhoudelijk gaat kijken naar wat hij zegt is dat absurd. Hij noemt namelijk vrouwen die dagelijks verkracht worden ‘kwetsbare sekswerkers’. Daarmee zegt hij nog steeds dat deze persoon nog steeds een ‘werker’ is en ‘seks’ heeft. Terwijl iemand die verkracht wordt geen seks heeft en echt niet aan het werk is.

Ongelijkheid tussen man en vrouw
De ongelijkheid tussen man en vrouw is enorm in de prostitutie. In de tuinbouw is dit heel anders. Bij prostitutie wordt het consent van kwetsbare vrouwen (90%) afgekocht door mannen (95%).

Empowerment
Zijn oplossing voor het probleem van deze kwetsbare mensen is dan ook om ze meer arbeidsrechten te geven. Hiermee zegt hij eigenlijk: Wanneer je dagelijks seksueel misbruikt wordt in de prostitutie, vind ik het een oplossing als je ervan leert te genieten, en stabieler wordt onder het misbruik. Ik wil je meer rechten geven in jouw penibele situatie, maar ik ga je probleem niet bij de misbruiker (sekskoper) aanpakken. En zo zijn er nog veel meer problemen in de prostitutie waar je in de tuinbouw niet tegenaan loopt. Het is natuurlijk verschrikkelijk dat er mensen slecht of helemaal niet worden betaald in de tuinbouw, dat moet zeker worden aangepakt. Maar het trauma van die vorm van uitbuiting is toch wel van een andere aard dan de verkrachting die plaatsvindt in de seksindustrie. Hierdoor blijft het appels met peren vergelijken.

REACTIE OP SPEECH VAN ATTJE KUIKEN (PVDA)
“Legalisering heeft niet gebracht wat we 10 jaar geleden hadden gehoopt.”

Attje vertelt dat een ‘sekswerker’ met haar het volgende deelde: “Ik ben 1 van de 5% van de sekswerkers die dat echt volledig vrijwillig doen. Het is een grote boeven bende.” Attje wil het voor deze 5% goed regelen en constateert dat we dan nu nog niet doen. Wat haar betreft gaan we op zoek naar een Nederlands model door met een open blik te kijken naar enerzijds het Zweeds model en anderzijds bijvoorbeeld het Nieuw Zeelands model. Ook roept ze op mensenhandel niet alleen politiek te bestrijden maar echt te kijken wat er nodig is. Dat juichen wij natuurlijk van harte toe.

Als wij met een open blik kijken naar de prostitutiewereld, vragen we ons af hoever we als politiek willen gaan om prostitutie als beroep in stand te houden. Als een kleine minderheid er vrijwillig voor zou kiezen. Als daardoor 95% van overige mensen eraan onderdoor gaat. Als blijkt dat prostitutie in zichzelf schade toebrengt (dit is een niet te negeren feit waarvoor momenteel te weinig aandacht voor is). En stel je voor dat het lukt om alleen mensen in de prostitutie te hebben die daar vrijwillig voor kiezen, als alleen die 5% in de prostitutie zou blijven, hoe ziet dat er dan uit? Dat zijn heel weinig mensen. Die kunnen nooit aan de vraag voldoen die we creëren door het kopen van seks legaal te houden. We blijven dan als overheid erkennen dat je consent kunt afkopen van anderen, waardoor er geen verandering komt in hoeveel mensen denken dat seks kopen oké is.

Door het kopen van seks strafbaar te stellen, zeg je dat prostitutie schade berokkend aan de ander. En gaan mensen anders denken over prostitutie. Wat strafbaar is, is dat je mensen schade berokkend, niet of iemand geregistreerd is of niet. Kortom, willen we deze vorm van geweld, tegen voornamelijk vrouwen, in stand houden omdat een hele kleine groep dat nu eenmaal wil? Hoe leggen we dit uit aan de volgende generatie? Hoe leggen we uit dat je in Nederland consent kunt afkopen? 50.000 Nederlanders en de internationale gemeenschap vragen om de verantwoordelijkheid voor deze boevenbende bij de sekskoper te leggen (waar in het Nieuw-Zeelandse model totaal geen aandacht voor is), laten we daar met een open blik naar kijken.

Ik ben onbetaalbaar – het waarom| Speech Natasja Bos

Ik Ben Onbetaalbaar Persconferentie
(foto: ANP)
Natasja Bos nam samen met Sara Lous het initiatief om een petitie te starten voor een nieuw prostitutiebeleid. In de jaren die volgden ontstond de jongerenbeweging Exxpose en werd Natasja voorzitter. Bij het inlevermoment van de petitie (die is uitgegroeid tot burgerinitiatief) hield zij een sterk pleidooi om anders tegen prostitutie aan te kijken. Ook vertelde ze wat haar persoonlijk heeft gedreven om zich in te zetten tegen het onrecht van prostitutie. Lees hier haar speech.

Waarom kiezen mensen voor prostitutie? Of: kiest prostitutie voor mensen? 

“Ik ben Natasja Bos, 29 en initiatiefnemer van Ik Ben Onbetaalbaar.

De afgelopen jaren heb ik elk prostitutie onderzoek wat los en vast zit bestudeerd, vrouwen in de prostitutie gesproken, vrouwen gesproken die uit zijn gestapt, en vrouwen geholpen om uit te stappen. 

Ik ben naar advocaten geweest om mensenhandel proberen aan te tonen, ik heb politie gesproken, met andere NGO’s gespard over prostitutie, en onderzoekers het hemd van hun lijf gevraagd. 

Maar waar dit verhaal voor mij mee begint is dat éne gesprek met de schoolcoördinator van een jeugdzorgplus-instelling over Joanne:  

“Joanne“, zei hij, “zij zit nu drie maanden in deze jeugdzorgplus-instelling. Zodra ze op vrije voeten is, is ze weer bij een pooier. Dan vinden we haar weer, en begint de cirkel opnieuw. Totdat ze 18 is. Dan staat ze ergens achter een raam en kunnen we niets meer voor haar doen.” 

Toen werd het voor mij scherp wat er mis is met prostitutie en de legalisering daarvan. Legale prostitutie beperkt ons om kwetsbare vrouwen echt te helpen. 

Mensen belanden namelijk niet zomaar in de prostitutie. Elke vrouw heeft een verhaal. Uit gesprekken met politie en hulpverlening, maar ook uit grootschalig internationaal onderzoek blijkt dat de meerderheid van de mensen in de prostitutie:

  • seksueel 
  • lichamelijk 
  • en/of emotioneel is misbruikt, 
  • is begonnen met prostitutie toen ze nog minderjarig was, 
  • uit een minderheidsgroep komt
  • én vrouw is. 

Een grote oververtegenwoordiging van een bepaalde (kwetsbare) groep moet ons doen afvragen: wat is er aan de hand met dit beroep? Wat is er mis met prostitutie? Waarom kiezen mensen voor prostitutie? Of: kiest prostitutie voor mensen? 

foto: Mirre Korevaar

Prostitutie is voor veel mensen een manier van ‘coping’, een manier om om te gaan met stress en problemen. Eén van de vrouwen die tijdelijk verbleef in een opvang waar ik werkte, vertelde mij:   

“Ik kan hier niet blijven. Ik weet wat er komt, ik wordt geconfronteerd met de feiten over mijn leven. Ik kan dat nog niet aan, nóg niet.” Ze ging terug de prostitutie in. De plek die veilig was voor haar. De plek die tegelijkertijd haar leven verwoeste. Dat wist ze. 

Prostitutie is schadelijk. Het is absurt om te geloven dat je jarenlang tientallen keren per dag seks kan hebben, zonder dat dat chronische schade oplevert. Niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk zijn de consequenties groot. Een meerderheid van de mensen uit de prostitutie heeft last van PTSS. Trauma met dezelfde ernst als mensen die meerdere malen verkracht zijn. Niet kunnen slapen, herbelevingen, dissociatie… 

Om nog maar eens met een voorbeeld te komen van iemand die ik sprak: 

Mirthe. Zij vertelde mij over haar tijd in de high class escort. “Om dit werk te doen, wordt je aangeraden om met andere namen en personages te werken. Ik had tientallen namen. Op een gegeven moment was ik op een feestje als mezelf. Ik wilde mij voorstellen aan iemand, maar wist mijn naam niet meer.” 

Natúurlijk is het traumatisch: stel je even voor hoe het is om in de prostitutie te zitten. Dat je in gedachten weg bent uit de peeskamer terwijl je bezig bent met een man. Dit heet dissociatie. Dat mensen masturberen in jouw lichaam. Dagelijks je grenzen moeten bewaken terwijl je weet dat je je kamerhuur nog moet betalen. De buurvrouw die het nog slechter heeft, doet het voor 50 euro zonder condoom. Voor hoeveel doe jij het? Dan moet je ook nog geld afstaan aan je pooier of je familie in Roemenië. 

Om met Selena’s woorden te spreken: 

“Vinden we het dan oké dat ze zo ongelukkig zijn?”

Vinden we het oké dat mensenhandel gedijt in de prostitutie? Letterlijk.

  • Legalisering heeft georganiseerde misdaad niet verdreven. Ondanks de strengere wet en regelgeving blijft mensenhandel moeilijk vast te stellen. 
  • Mensenhandel is in ons systeem gegroeid. Een rapport van Europol omschrijft Nederland als een belangrijke markt voor mensenhandelaren, omdat de vraag naar goedkope seksuele diensten er hoog is.

Legalisering maakt prostitutie niet opeens normaal. Doen alsof het normaal is vergroot juist het probleem. Legalisering kan uitbuiting in de prostitutie niet stoppen. 

Weet je, we dweilen met de kraan open.

We trappen in de act van mensenhandelaren, in plaats van dat we oprecht durven kijken naar het verhaal van de vrouw.  We geven zalfjes tegen kapotte vagina’s, in plaats van dat we de vrouwen beschermen. We roepen dat het oké is, in plaats van dat we de kern van het probleem aanpakken. 

Vrouwen die in de prostitutie zitten wordt hun vrijheid, gelijkwaardigheid en lichamelijke integriteit ontnomen. We moeten ons beleid baseren op de realiteit van deze vrouwen.

Zolang er geld is te verdienen met seks, zullen mannen met macht en geld, vrouwen zonder macht en geld willen misbruiken.

Wij zijn de nieuwe feministen. We komen op voor de rechten van deze vrouwen. We zien prostitutie als een vorm van geweld. 

Met Ik Ben Onbetaalbaar leggen wij als jonge beweging, samen met 40.000 anderen, een voorstel neer. Zorg dat er geen markt is voor prostitutie en mensenhandel: stel het kopen van seks strafbaar, maak derden die verdienen aan prostitutie strafbaar en biedt hulp aan mensen in de prostitutie. 

In Noorwegen, Israel, Zweden, Canada en Frankrijk is dit beleid ingevoerd en het blijkt het effectief. Om even uit te leggen: in Noorwegen bijvoorbeeld is in 2008 deze wet ingevoerd en in de volgende verkiezingsronde wilde bijna elke partij de wet weer ongedaan maken. Er kwam een evaluatie. Wat bleek? In navolging van de effecten in Zweden waren er: 

  • Minder mensen die seks kochten (een daling van 80%)
  • Minder prostitutie (in Stockholm bijvoorbeeld zijn er een handjevol mensen 
  • Minder mensenhandel. 
  • Minder internet advertenties voor prostitutie (voor prostitutie moet je kunnen adverteren)
  • En een bijzonder gevolg: jonge mensen waren na de invoering van de wet negatiever tegenover het kopen van seks. 

En dus is de wetgeving tot vandaag succesvol actief in Noorwegen. In overeenstemming met deze resultaten blijkt uit onderzoek dat de meeste sekskopers zouden stoppen met seks kopen wanneer het strafbaar is.

Deze wet heeft allereerst als effect dat mensen die nu nog naïef seks kopen weten dat ze verantwoordelijk zijn. Maar over 10 jaar vindt een nieuwe generatie het niet meer oké om toestemming voor seks te kopen. Dan zijn we een land dat een grote groep kwetsbare mensen in hun kracht zet. Die zegt tegen meisjes zoals Joanne: Jij en ik? Wij zijn onbetaalbaar. 

foto: Mirre Korevaar

Het is toch legaal? | Speech Renate van der Zee

Persconferentie Burgerinitiatief Renate van de Zee

“De legalisering van bordeel houden heeft gefaald en bijgedragen aan het creëren van een markt waar pooiers en mensenhandelaren zoals Saban B, kwetsbare vrouwen uit lage lonenlanden uitbuiten, ten behoeve van toeristen van laag allooi”, aldus feminist Renate van der Zee, die jarenlang onderzoek heeft gedaan naar sekskopers en de toestanden op de Wallen in Amsterdam. Ze sprak zeer krachtig tijdens ons inlevermoment op 10 april in Den Haag. Dit is haar speech. 

‘Vooruitstrevend’ beleid

In het jaar 2000 zette Nederland een nieuw, vooruitstrevend prostitutiebeleid in. Het verbod op bordeel houden werd afgeschaft. Het uitbaten van prostitutie werd legaal als seksbazen en raamexploitanten een vergunning aanvroegen en zich aan allerlei regels hielden.

De bedoelingen van dit beleid waren goed en de verwachtingen waren hoog gespannen. We hoopten dat er een schone prostitutiebranche zou ontstaan, waar mondige vrouwen die belasting betaalden met plezier hun vak zouden uitoefenen. We hoopten dat prostitutie een normaal beroep zou worden. We hoopten dat pooiers en uitbuiting voortaan tot het verleden zouden behoren. 

Dat is niet gebeurd. Bijna twintig jaar later moeten we toegeven dat het legaliseren van bordeel houden niet heeft opgeleverd wat we ervan hoopten. Integendeel. Mensenhandel is nog steeds een zeer ernstig probleem in de seksindustrie.

Actiedag Exxpose | Schrijf een statement over prostitutie op het raam

De Amsterdamse rekenkamer kwam vorig jaar met een rapport waarin stond dat mensenhandel nog steeds regelmatig voorkomt op de Wallen. En SOA-Aids presenteerde vorig jaar een studie waaruit bleek dat vrouwen in de prostitutie onacceptabel veel geweld meemaken. 

Onlangs sloot de gemeente Groningen haar tippelzone vanwege mensonterende toestanden. In Den Haag gingen activisten de straat op om de sluiting van de Doubletstraat, bekend als de goedkoopste prostitutiestraat van Nederland, te eisen omdat daar stelselmatig sprake is van mensenhandel. En in Amsterdam is de situatie zozeer uit de hand gelopen dat steeds meer mensen vragen om sluiting van de ramen op de Wallen. 

De legalisering van bordeel houden heeft niet alleen gefaald als het gaat om het verbeteren van de positie van vrouwen in de prostitutie, het heeft ook bijgedragen aan het creëren van een markt waar internationale netwerken van pooiers kwetsbare vrouwen uit arme landen uitbuiten wier seksuele diensten gekocht worden door mannen die het argument hanteren dat wat ze doen legaal is.

Zonder vraag geen aanbod

Over deze mannen wil ik het graag met u hebben. Want dit zijn de mannen die de zakken van de pooiers spekken. Zonder deze mannen zouden mensenhandelaren een andere bezigheid moeten zoeken. Want prostitutie is een vraag gestuurde markt. Zonder vraag geen aanbod. 

Er wordt vaak gedaan alsof prostitutie een noodzakelijk kwaad is. Alsof mannen uit elkaar zouden ploffen als ze niet regelmatig seks zouden hebben. Dat is de stoomketeltheorie. Die gaat er van uit dat mannen seks moèten hebben. Dus als ze geen gratis seks kunnen krijgen, dan moeten ze het maar kopen en als dat niet van een vrouw is die het vrijwillig doet dan maar van een gedwongen vrouw. Die theorie laat overigens voor het gemak achterwege dat mannen een rechterhand hebben, maar dat daargelaten. 

Ik heb daarover gepraat met de vooraanstaande Nederlandse seksuoloog Rik van Lunsen. En hij verzekerde me dat die hele stoomketeltheorie onzin is. In zijn praktijk wordt het woord ‘libido’ zelfs niet meer gebruikt, omdat er gewoonweg niet zoiets bestaat als een seksdrive die zich voortdurend maar opbouwt. Seksuele lust wordt opgewekt door prikkels en daar kun je op ingaan of niet, zegt Van Lunsen. 

Toch is het fabeltje bijzonder hardnekkig dat mannen zouden gaan verkrachten als er geen prostitutie zou zijn. Maar laten we er eens bij stil staan wat we dan eigenlijk zeggen. We zeggen dan dat alle mannen beesten zijn die zichzelf niet onder controle hebben. Maar dat is niet zo. Mannen zijn net als vrouwen mensen die zichzelf, als ze niet geestesziek zijn, wel onder controle kunnen houden. En dat zeg ik als feministe.   

Maar stel dat het wel zo zou zijn, stel dat alle mannen seksuele roofdieren zouden zijn die hun driften niet onder controle hebben. Zoudt u het dan een goede oplossing vinden om kwetsbare jonge vrouwen uit arme landen te laten overkomen zodat die mannen zich daarop kunnen uitleven? 

En andere hardnekkige opvatting is dat mannen nu eenmaal zo zijn, dat ze nu eenmaal gebruik maken van prostitutie, dat daar niets aan te veranderen is. Maar als dat zo is, hoe komt het dan dat lang niet alle mannen seks kopen? 

De waarheid is dat de overgrote meerderheid van de mannen niet naar prostituees gaat. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat het percentage mannen dat seks koopt in Noord-Europa tussen de 10 en 20 procent ligt. Het is dus een minderheid die dit doet. 

En voor die minderheid houden wij een wereld in stand waar veel vrouwen het slachtoffer worden van uitbuiting en geweld. Voor die minderheid offeren wij het mooiste gedeelte van de stad Amsterdam op. We offeren het niet alleen op, we hebben daar een markt gecreëerd. Want de legalisering van bordeel houden is een uitnodiging geweest aan mensenhandelaren om kwetsbare vrouwen naar Amsterdam te brengen en ze daar uit te buiten ten behoeve van toeristen van laag allooi.  

Het is toch legaal?

Dat is het resultaat van de legalisering van bordeel houden. Het is niet alleen een uitnodiging geweest aan mensenhandelaren als Saban Baran om in ons land actief te worden, het is ook een uitnodiging aan mannen om gebruik te maken van prostitutie. Want als je als overheid zegt: dit is legaal, dan zeg je eigenlijk: wij vinden dit normaal. 

De sekskopers die ik heb gesproken zeiden allemaal tegen mij: het is toch legaal? En over mensenhandel maakten zij zich totaal geen zorgen. Zij bezwoeren me dat als je naar een bordeel gaat dat een vergunning heeft, er niets aan hand is. Dat is de indruk die je bij mensen wekt, wanneer je bordeel houden legaliseert. Maar de slachtoffers van de wrede mensenhandelbende van Saban Baran stonden allemaal achter legale ramen.

Wat je heel vaak hoort, is dat mannen die seks kopen eenzame mannen zijn, op zoek naar intimiteit. Die mannen zijn er, maar uit talloze internationale onderzoeken blijkt dat die niet de meerderheid vormen. 

Ik was in januari in München om mee te werken aan een groot internationaal onderzoek naar sekskopers in Duitsland, waar bordeel houden ook legaal is. De meeste sekskopers die ik sprak, hadden gewoon een partner met wie ze seks hadden. Sommigen hadden meerdere vriendinnen. Voor hen was prostitutie dus niet een oplossing voor een gebrek aan intimiteit, maar gewoon iets wat ze deden. Voor de kick. Omdat het kon. Want, zeiden ze: het is toch legaal. 

Maar nu komt het. Want de meeste mannen die ik interviewde, zeiden ook: als het niet legaal was, zouden we het niet doen. Dat was een belangrijke uitkomst van het onderzoek: dat er dus een hele groep sekskopers bestaat die geen seks zouden kopen als het illegaal zou zijn. Dat zette mij aan het denken. Als een grote groep mannen geen seks koopt als het illegaal is, dan is er een wereld te winnen zijn bij een verbod op seks kopen. Dan zouden we de vraag kunnen verkleinen. En dan zou de seksindustrie veel minder interessant worden voor mensenhandelaren. 

Als het gaat om mensenhandel, wordt van veel mensen van alles verwacht, maar nooit van de mannen die seks kopen. De politie moet mensenhandelaren opsporen. Justitie moet ze vervolgen. Hulpverleners moeten slachtoffers opvangen. Seksexploitanten moeten een vergunning aanvragen. Vrouwen in de prostitutie moeten belasting betalen. Maar de grote afwezige is de sekskoper. Van hem wordt niets gevraagd. Hij blijft anoniem en wordt nooit op zijn verantwoordelijkheid gewezen. Maar het probleem begint bij hem.

Sekskopers houden met hun geld de prostitutiewereld draaiende en maken mensenhandel tot een ongelofelijk lucratieve bezigheid. 

Ondertussen beschouwen steeds meer landen de sekskoper als een belangrijke factor binnen het probleem van mensenhandel. Ze hebben hun beleid omgegooid. Het grote voorbeeld daarbij is Zweden. Hier werd in 1999 het kopen van seks strafbaar gesteld vanuit de feministische gedachte dat er geen gelijkheid tussen de seksen mogelijk is als mannen tegen betaling kunnen beschikken over vrouwenlichamen. De Zweden zien de strafbaarstelling van sekskopers ook als een middel om mensenhandel te bestrijden. 

Een nieuw beleid

Een belangrijk aspect van de Zweedse aanpak is dat de vrouwen in de prostitutie niet gecriminaliseerd worden. Seks aanbieden is in Zweden niet strafbaar, want dat zou de vrouwen nog kwetsbaarder maken. Bij de aanpak horen ook goede uitstapmogelijkheden.

De wet heeft inmiddels geleid tot een mentaliteitsverandering in Zweden. Seks kopen wordt daar gezien als iets wat je gewoon niet doet. De Zweedse seksindustrie is veel kleiner dan de Nederlandse en er zijn veel minder mensenhandelzaken dan in Nederland. 

De Zweedse aanpak heeft navolging gevonden. Inmiddels hebben verschillende landen vergelijkbare wetgeving aangenomen. Ik noem: Noorwegen, IJsland, Ierland, Noord-Ierland, Frankrijk, Canada en Israël. Vijf jaar geleden heeft het Europese Parlement bovendien een resolutie aangenomen die de lidstaten oproept het Zweedse beleid in te voeren.     

Er is dus internationaal een beweging gaande als het om seks kopen gaat en dat is niets voor niets. Mannen die seks kopen dragen verantwoordelijkheid voor een zeer ernstige vorm van criminaliteit. 

Legalisering van bordeel houden heeft niets opgelost. Daarom zeggen wij: om mensenhandel tegen te gaan moet je niet alleen inzetten op opsporing maar ook seks kopen ontmoedigen. Het is belangrijk dat mannen zich er bewust van worden dat het bezoeken van vrouwen in de prostitutie geen onschuldig tijdverdrijf is.  

Er wordt zo vaak over vrouwen in de prostitutie beweerd dat zij er zelf voor kiezen. Maar in de meerderheid van de gevallen gaat het om dwang, manipulatie of geen andere oplossing zien. Goed beschouwd zijn het vooral de sekskopers die de keuzes maken. Als zij ervoor zouden kiezen geen seks meer te kopen, dan zou de wereldwijde seksuele uitbuiting van talloze vrouwen en kinderen eindelijk stoppen.

Beeld: Mirre Korevaar

Ik verkocht seks | Speech Selena

Ik Ben Onbetaalbaar Persconferentie

Selena Torsius was in haar tijd in de prostitutie ook bestuurslid van Proud, de vereniging die zegt op te komen voor belangen van sekswerkers. Selena is bekend geworden als de ‘happy hooker’ in de media.

Zoals ze zelf zegt: “Toen ik mezelf als sekswerker uitsprak, wist de media me altijd te vinden. Nu ik mijn echte, eerlijke verhaal doe, word ik niet meer gehoord. Dat is precies het probleem in Nederland. De meeste vrouwen in de prostitutie zijn kwetsbaar en ongelukkig, maar daar wordt niet naar geluisterd. Mensen willen het niet weten. Alleen de happy hookers die voor hun eigen belangen opkomen, worden in de media gehoord.”

Pro-prostitutie-activist

Selena sprak bij het overhandigen van ons burgerinitiatief voor het eerst openlijk over haar tijd in de prostitutie, nadat ze de moed had om uit te stappen. Hieronder lees je haar speech:

“Mijn naam is Selena en ik heb jarenlang in de prostitutie gezeten. Misschien herkent u mij nog van enkele jaren geleden. Toen stond ik bekend als straat- en raamprostituee en als pro-prostitutie-activist. In de media vertelde ik dat prostitutie mij hielp in mijn omstandigheden en dat het helemaal mijn eigen keuze was. Niet wetende dat veel mannen misbruik maakten van mijn kwetsbare situatie.

Ik was er ook van overtuigd dat het normaliseren van prostitutie voor veel vrouwen in de prostitutie beter zou zijn. Ik ging ervan uit dat de vrouwen simpelweg geen alternatief hadden of dat ze er juist plezier uithaalden en op deze manier gelukkig waren.

Levenloze blikken

Ik heb met veel vrouwen in de prostitutie gesproken. Ik leerde ze kennen als sterke vrouwen die het beste van hun leven probeerden te maken. Toch kreeg ik de indruk dat de meesten niet gelukkig waren. Veel van hen hadden een ‘rugzak’ en ik heb veel tranen en levenloze blikken gezien. Op dit moment vraag ik me echt af hoe het met sommige vrouwen gaat, nu ik ze al een paar jaar niet meer heb gezien.

Ik heb veel tranen en levenloze blikken gezien.

Ikzelf ben namelijk twee jaar geleden uitgestapt. Ik heb ontzettend veel geluk gehad dat ik een veilige plek mocht krijgen in een vrouwenopvang waar hulpverleners met hart en ziel voor mij vechten. Niet alleen ik, ook deze hulpverleners zuchten weleens of laten een traan. Maar ik mag met vallen en opstaan leren dat ik mijn nieuwe omgeving kan vertrouwen. De vrouwenopvang is een plek waar ik meer geluk heb mogen ontdekken dan ik ooit gehoopt had. Ik gun alle andere vrouwen in de prostitutie ook zo’n plek zoals ik op dit moment mag hebben.

Nieuw beleid

Ik vraag me af hoe het kan dat zoveel vrouwen in de prostitutie hetzelfde verhaal hebben als ik. In Nederland lijken we dat niet erg te vinden. Nederlanders gaan ervan uit dat vrouwen het leuk vinden om in de prostitutie te werken. Maar ik kan je vertellen: dat zijn er heel weinig. Laten we al die vrouwen daar staan? Vinden we het prima dat de vrouwen ongelukkig zijn en mannen daar misbruik van mogen maken? 

Ik vind het lastig om te zeggen welke aanpak deze vrouwen het beste helpt. Maar wat ik wél weet (uit eigen ervaring), is dat het huidige beleid het minste recht deed aan mijn situatie. Prostitutie is op dit moment een recht van mannen en daarmee een onrecht aan vrouwen.”

Is prostitutie een keuze?

Vooroordelen prostitutie

Er zijn veel vooroordelen rondom prostitutie. Een gesprek erover draait al snel uit op de vraag: ‘Ja, maar.. de vrouwen kiezen er toch zelf voor?’ Maar klopt dit wel? Is prostitutie een vrijwillige keuze, of niet?

Vrije wil

Achter iedere vrouw die in Nederland seks verkoopt schuilt een verhaal. Of ze nu uit vrije wil of gedwongen haar keuze maakt. Het filmpje ‘Is Prostitution a Choice’ laat zien welke schrijnende omstandigheden hierin een rol spelen. In de meeste gevallen staat een vrouw onder extreme druk van een pooier, of onderhoudt ze haar familie in Oost-Europa. Vaak werd ze, vóórdat ze in de prostitutie belandde, slachtoffer van seksueel misbruik.

Dit zet ‘vrijwillige’ keuze in een ander daglicht. De keuze van een vrouw voor prostitutie is niet automatisch wat ze zelf wil, ook al heeft ze de keus zelf gemaakt. Het verkopen van seks is haar enige redmiddel, een uiting van zelfvernietiging, ‘the choice of those with the fewest choices’.

Je zou dus kunnen stellen dat de keuze voor prostitutie een keuze is die veelal voortkomt uit seksuele schade, trauma of puur armoede. Daarmee is prostitutie het summum van economische ongelijkwaardigheid, en ongelijkwaardigheid tussen de man met macht en de vrouw zonder macht.

Minderjarig

En zo’n ‘keus’ voor prostitutie, wanneer maken de meeste vrouwen die? Niet als volwassen, hoogopgeleide vrouw met veel kansen – blijkt uit onderzoek van de Amerikaanse klinisch psycholoog Melissa Farley. Los van hoe vrijwillig deze keuze was, belandt 74% van de vrouwen minderjarig in de prostitutie.

Intrinsiek schadelijk

De al dan niet vrijwillige keuze van een vrouw voor prostitutie, heeft grote gevolgen voor haar fysieke en geestelijke gezondheid. Melissa Farley doet al meer dan twintig jaar onderzoek naar de mentale gevolgen van prostitutie en sprak wereldwijd met honderden mensen in de prostitutie. Haar bevinding: prostitutie is intrinsiek schadelijk. Onderzoek wees uit dat het verkopen van seks altijd mentale gevolgen met zich meebrengt. Het gros van de vrouwen, 68 procent, ontwikkelt een posttraumatische stressstoornis. Veel vrouwen realiseren zich bij het kiezen voor prostitutie niet, dat deze keuze zo ongezond is.

Happy hookers

Maar de ‘happy hookers’ dan? Zij kiezen er toch wél echt zelf voor?

Er is een kleine groep vrouwen die aangeeft dat voor hen het verkopen van seks een uiting van seksuele vrijheid is. Ze doen het omdat ze het leuk vinden, of omdat ze er geld mee willen verdienen. ‘Ik ben sekswerker, houd ervan en ben er supertrots op’, zeggen ze. Deze uitspraak wordt als een algemene waarheid gesteld over vrouwen in de prostitutie. Als zij het zelf willen, waarom doen we dan zo moeilijk?

Omdat tegenover deze ‘vrijwillige’ vrouwen miljoenen gedwongen mensen staan. De kwetsbare vrouwen die niet zelf kiezen voor een leven achter de rode ramen. Zij die slachtoffer zijn van onrecht en uitbuiting. Zouden we ons beleid niet juist op hen moeten afstemmen? Laten we hen beschermen, in plaats van legale seksverkoop blijven stimuleren en faciliteren.

Wat vind jij ervan dat prostitutie in Nederland legaal is?

Tekst: Joëlle Baelde
Beeld: Daisy Ranoe 

Vooroordelen_DaisyRanoe

What happened at the Talk?

een event over prostitutie, abolitionisme en gelijkwaardigheid 

Was je erbij op het laatste evenement van Exxpose? Zaterdag 24 maart hielden we een ‘talk’ in Het Huis Utrecht. Als je het helaas hebt gemist, kun je hieronder een indruk krijgen van de middag door onderstaande terugblik te lezen. En ook als je erbij was: wat werd er ookalweer gezegd?

Natasja en Sara

Om 14.00 uur werd iedereen welkom geheten in Het Huis, een prachtige creatieve locatie in Utrecht. In de theaterzaal hingen donkere doeken met daarvoor grote afdrukken van foto’s met mensen die het ‘Ik ben onbetaalbaar’ bordje vasthielden. Laura opende de bijeenkomst, waarna Natasja en Sara, oprichters van Exxpose, uitlegden wat ookalweer het statement is van Exxpose en waarom. Ze legden ook uit wat abolitionisme eigenlijk betekent: vroeger werd deze term gebruikt voor de mensen die tegen slavernij waren, nu wordt het gebruikt voor mensen die tegen prostitutie zijn.

Vanessa

De eerste spreekster was Vanessa. Een duidelijk hoogzwangere vrouw, die door Willemijn live werd geïnterviewd op haar verleden in de prostitutie. Vanessa heeft twintig jaar van haar leven in de prostitutie gezeten. Ze vertelde dat haar vader pornoproducent was, dus dat ze al jong een verkeerd beeld van seks meekreeg; een vrouw is een lustobject waar geld mee te verdienen is. Soms geëmotioneerd vertelde ze hoe ze naar de meest chique seksclub van Nederland Yab-Yum werkte, maar ook in de straatprostitutie en achter het raam. Hoe ze in handen viel van een pooier. En hoe de ingewikkelde machtsrelatie tussen een pooier en een vrouw in de prostitutie is. Vanessa: “Ik weet niet of ik drugs gebruikte om te kunnen werken, of werkte om drugs te kunnen kopen. Ik denk dat ik het nooit allemaal nuchter had kunnen doen.” Ze sloot hoopvol af met hoe ze door de geboorte van haar zoontje en straks ook haar dochter de kracht heeft gevonden om de prostitutie te verlaten. “Willem gaf me de kracht om te stoppen, Lola die straks wordt geboren geeft me de moed om erover te vertellen.”

Daisy

Na Vanessa hielden we pauze. In deze pauze kon je de installatie van Daisy bezoeken. Een ‘peeskamer’ waar In Her Shoes op stond. Binnenin deze peeskamer stonden hoge hakken op de vloer waar de bezoeker letterlijk in kon staan. Om je heen allerlei attributen die verwezen naar hoe het is om in een peeskamer te staan, maar ook hoe je als vrouw daar bent beland: Er was een live whatsapp-gesprek met de pooier, een kinderdagboek, foto’s van familie in roemenië, condooms, enzovoorts. Onderwijl hoorde je de opmerkingen van de voorbijgangers op straat: “Zo die heeft dikke tieten!” en “Kijk die blauwe plek daar dan.”

Simon

Na de pauze vertelde Simon over het contact dat hij op de Wallen heeft met sekskopers. Als Engelsman die midden in het Red Light District woont, sloeg hij de spijker op z’n kop wat betreft het Nederlandse prostitutiebeleid: De Wallen normaliseert seks kopen. Toeristen die dit normaal niet zouden doen in hun thuisland, beginnen op de rosse buurt en daarna wordt de stap kleiner in het thuisland.

Lincoln

Na Simon kwam een wel heel onverwachte gast het podium op. Albert droeg, verkleed als de Amerikaanse president Lincoln, een van zijn speeches voor tegen slavernij. De woorden ‘wit’ en ‘zwart’ waren vervangen door ‘man’ en ‘vrouw’. Zijn abolitionistische speech werd hiermee een vurig betoog tegen prostitutie. Let’s write history!

Karin

Karin is prostitutie-onderzoeker en nam de aanwezigen mee in een analyse van de beeldvorming rond prostitutie door de jaren heen. Ze liet indrukwekkende posters zien van hoe men in de jaren zeventig de algemene opinie wilde beïnvloeden over prostitutie door het te presenteren als een recht van de vrouw en ‘sekswerk’. Ze liet zien hoe de beeldvorming de laatste jaren is veranderd en wat de verhoudingen zijn in prostitutie. Ze bracht ons tot de vraag:

‘Is prostitutie is essentie ongelijkwaardig?’

Genoeg stof om over na te praten bij de borrel. Ben je er volgende keer (weer) bij?

Waarom prostitutie de grootste uitdaging van Amsterdam is

Het geroezemoes van groepen mensen voor en achter me. De wietgeur vermengt zich met mijn eigen parfum. Mannen staan in groepjes voor ramen te gluren en grappen te maken. Aan weerszijde van de straat staan vrouwen achter een raam. Zij verkopen seks. Ik loop snel door de jolige groepen mannen heen en kan niet voorkomen dat ik hoor hoe ze praten over de lichaamsdelen van een van de vrouwen achter het raam. 


De Wallen is een typisch beeld van prostitutie en alhoewel er veel meer vormen van prostitutie zijn, is dit altijd een plek waar ik met de neus op de feiten wordt gedrukt. Met grote verbazing luister ik dan ook naar een opmerking van de lijsttrekker van GroenLinks Amsterdam Rutger Groot Wassink: ‘Dit (prostitutie, red.) lijkt me niet de grootste uitdaging waar Amsterdam voor staat (…)’

#metoo

In het #metoo-tijdperk, waarin we opstaan tegen seksueel overschrijdend gedrag, wordt in een buurt in het centrum van Amsterdam seks te koop aangeboden. Dag en nacht staan er vrouwen achter ramen die seks verkopen. Ter vergelijking: in Nederland is het sinds 2013 verboden om dieren in een etalage uit te stallen. 

Bij prostitutie wordt seks verkocht als product, losgekoppeld van menselijke emoties en voorkeuren. In het systeem van prostitutie wordt de mens gezien en behandeld als object (ook wel objectificatie genoemd). Ik vraag me af: Is dit de manier waarop wij als mensen met elkaar om willen gaan?” en denk terug aan een gesprek met Sven-Axel Mansson, waarin hij zei: 

“It comes to how you look at people and how you look at sexuality and the attempt to make it into an object and stuff like that. Because that’s the general idea behind prostitution: the commercialization of sexuality. It’s more than that sector (prostitution, red.), it permeates society as a whole. And if you don’t want to live in that kind of society, you have to start changing that situation.”

Ik wil de volgende generatie zien opgroeien in een gelijkwaardig milieu, waar ze rekening leren houden met grenzen van hun medemens en niet hun macht* gebruiken om hun seksuele verlangens te bevredigen. Prostitutie is niet iets waar ik onverschillig over kan zijn. Het is iets waar ik mijn stemkeuze op aanpas. Als ik voor een gelijkwaardige toekomst ga, is prostitutie volgens mij het eerste waar we een einde aan moeten maken. 

Abolitionisten

In Nederland is er een beweging van mensen die opstaan tegen prostitutie. Zij zien prostitutie als georganiseerde #metoo, als ongelijkwaardigheid, en uitbuiting van kwetsbaarheid. Deze mensen noemen zichzelf abolitionisten***.

Jij kunt deel zijn van deze beweging. Sterker nog: we hebben jouw nodig! Daarom organiseert Exxpose 24 maart de Exxpose Talk. Een plek waar jij andere abolitionisten kunt ontmoeten en kennis opdoet over de systemen achter prostitutie. Meld je aan! 

” ‘Het geroezemoes van groepen mensen voor en achter me. De wietgeur vermengt zich met mijn eigen parfum. Mannen staan in groepjes voor ramen te gluren en grappen te maken. Aan weerszijde van de straat staan vrouwen achter een raam. Zij verkopen seks. Ik loop snel door de jolige groepen mannen heen en kan niet voorkomen om te horen hoe ze praten over de lichaamsdelen van een van de vrouwen achter het raam.’ Nog maar een paar decennia geleden was prostitutie nog legaal in Nederland. Tegenwoordig denken wij dat mensen en hun seksualiteit onbetaalbaar zijn.” – Uit een geschiedenisboek in 2050.

Heb je nog niet besloten op wie je gaat stemmen 21 maart? Bekijk hier wat verschillende partijen in jouw stad zeggen over prostitutie.

* De macht van een rol in een serie, de macht van geld, of simpelweg de macht van de sterkste.
** Slavernij is de mens als eigendom van de ander, of hij of zij wordt zo behandeld.
*** Abolitionisme is sinds 1787 de een term voor het streven naar afschaffing van slavernij. Mensen begonnen deze beweging te omarmen omdat ze geloofden dat mensen gelijkwaardig zijn aan elkaar.
 

 

Ik was verslaafd aan porno en dit deed het met mij

Tim is 32, een paar jaar getrouwd en vader. Hij begon op zijn zestiende met het kijken naar porno. Inmiddels kijkt hij het niet meer, maar dat ging niet vanzelf. Exxpose mocht hem interviewen over zijn – zoals hij het zelf noemt – verslaving aan pornografie en zijn strijd om te stoppen.

Hoe kwam je in aanraking met porno?

“Als kind had ik natuurlijk al weleens wat voorbij zien komen. Een boek in de bibliotheek met seks-standjes bijvoorbeeld. Porno deed zijn intrede toen mijn ouders internet kregen. Dat was op mijn zestiende. Ik zat al tiener veel achter die computer. In die tijd had je eigenlijk alleen nog plaatsjes of van die slechte GIF-jes die je gratis kon zien. Maar ik heb vanaf toen een hele ontwikkeling in de porno online gezien. Op dit moment komen er elke dag duizenden nieuwe filmpjes online, met de meest bizarre dingen.”

Wist iemand dat je porno keek?

“Nee, voor mij was dat echt een geheim. Ik groeide op in een christelijk gezin, daar lag natuurlijk een taboe op pornografie. Ik voelde me ook heel slecht dat ik het deed; ik schaamde me kapot. Mijn moeder heeft eens gevraagd of ik porno keek – maar ik ontkende dat stellig. Ik dacht ook dat ik de enige was die het keek, dat verder alleen smerige oude mannetjes dat deden. Toen ik begin twintig was, maakte een vriend van mij eens een opmerking, en toen gaf ik wel toe dat ik ‘het weleens gezien had’. Maar echt met iemand delen hoe verslaafd ik was, deed ik pas toen ik verkering kreeg met mijn vrouw.”

Waarom schaamde je je zo? Dat je opgewonden wordt van porno is toch heel natuurlijk?

“De lichamelijke reactie op porno is wel een logische, ja. Maar ik wist meteen dat het niet hetzelfde was als seks. Kijk, ik groeide op in een christelijk milieu, waar er sowieso een exclusieve kijk op seks heerst. Maar ik weet inmiddels dat je het niet ‘zondig’ hoeft te vinden om te weten dat het niet helemaal klopt. Porno is echt ranzig. Je hebt steeds meer nodig om ervan klaar te komen. Dus keek ik na een tijd hele agressieve, vrouwonvriendelijke en racistische porno. Het is gewelddadig: vrouwen worden geslagen, aan hun haar getrokken en uitgescholden voor ‘vieze hoer’. Die vrouwen moeten enorm pijn hebben van wat er gebeurd, maar ze kijken daar blij of neutraal bij. Daar klopt niks van natuurlijk. Het is echt troep wat je kijkt. Je wilt echt niet dat mensen van je weten dat je daar opgewonden van wordt.”

Wat deed het met jou om zoveel porno te kijken?

“Ik voelde me slecht over mezelf, was niet trots op mezelf. Maar de porno is tegelijk ook een pleister: als ik me schaamde, vluchtte ik door meer porno te kijken. Sommige seksuologen zeggen dat je niet verslaafd kunt zijn aan porno – nou daar klopt niks van. Ik kon er echt niet zonder. Ik had het nodig. Als ik me rot voelde, chagrijnig was, dan moest ik porno kijken. Ik werd ook steeds meer getriggerd. Een decolleté, een advertentie met een schaars geklede vrouw, een stukje blote huid – mijn hersenen associeerden álles met porno.”

En je vrouw?

“Door haar is het me gelukt ermee te stoppen. Toen ik verkering met haar kreeg, biechtte ik het porno kijken op. Ik bracht het nog voorzichtig. Dat ik soms naar blote vrouwen keek op internet. Toen ging de beerput open. Zij was er enorm verdrietig van. Was zij dan niet mooi genoeg? Ik vond het vreselijk om haar pijn te zien. Vond mezelf zo’n loser dat ik het blijkbaar nodig had. Ik wilde er graag mee stoppen. Maar dat ging niet zomaar vanzelf. Dan merk je dat je echt verslaafd bent. Het hielp vooral om het aan haar op te biechten. Elke keer als we elkaar zagen moest ik het vertellen als ik weer had gekeken. Dat was heel naar, want de sfeer was meteen weg natuurlijk. Maar het was wel de enige manier die mij hielp.”

En nu kijk je geen porno meer?

“Nee. Maar zoals bij elke verslaving – ik blijf er heel gevoelig voor. Er hoeft zich maar een mogelijkheid voor te doen en ik moet slecht in mijn vel zitten, en het kan zo gebeuren. Weet je wat het rare is, van porno zelf stomp je echt af. Je wordt steeds moeilijker opgewonden. Erectiestoornissen zijn vaak te wijten aan porno. Je wordt dan niet meer opgewonden van je eigen naakte vriendin of vrouw, want je bent veel extremere dingen gewend. Maar in je gewone leven ben je continu bezig met seks. Je bekijkt vrouwen anders. En heel lief van de jongens die hun vrouw iets anders wijsmaken: maar ja – je projecteert je porno ook op je eigen geliefde en jullie seks. Je hebt beelden van porno in je hoofd als je gaat vrijen. Je wilt dat ze die extreme dingen doet die je in je porno ziet. Het duurde bij mij wel even voor ik die beelden niet meer in mijn hoofd had. Maar nog altijd kan ik ze opeens krijgen als ik iets hoor of zie en het daarmee associeer.”

Wat deed porno met je beeld van vrouwen dan?

“In de meeste pornografie is de man heel dominant over de vrouw. Wat er in porno gebeurt is niet leuk of lekker voor de vrouw. Het is meestal pijnlijk en zelfs echt verboden in de normale maatschappij. Verkrachtingsscenes zijn heel populair. Maar teensex-filmpjes ook. Uit een onderzoek dat ik op internet vond kwam naar voren dat van de meest verkochte porno 88% verbaal of fysiek geweld bevat en in 95% van die gevallen reageert de vrouw positief of neutraal op dat geweld. Die vrouwen zijn ook vaak onder invloed van pijnstilling en drugs natuurlijk. Maar dat is toch bizar?”

“Je hebt ook trends in porno. Iets dat een tijdje heel veel te zien was, is gagging. Dat geeft de vrouw een blowjob en moet ze daar bijna van kotsen. Dat kokhalzen vinden mannen dan blijkbaar leuk om te zien. Maar dat vraag je toch niet aan je eigen vrouw: hoe is dat voor haar leuk om te doen? Je ideeën bij seks worden heel vrouwonvriendelijk. Zo zocht ik ook onbewust, voor ik verkering kreeg met mijn vrouw, naar meisjes: welke meisje zou zichzelf makkelijk vernederen in bed?”

Waarom keek je geen vrouwvriendelijke porno?

“Omdat je dus steeds meer nodig hebt om opgewonden van te raken. Die soft porn werkt op een gegeven moment niet meer. Je wordt daar dan tolerant voor, zeg maar. En ik zocht telkens nieuwe porno. Want zo werkt dat, je kunt niet telkens hetzelfde kijken. En er is niet zoveel soft porn. Het meeste is gewelddadig en extreem.”

En nu, wat doet ‘clean’ zijn met je?

“Weet je, fijne seks heeft niks met porno te maken. Het is ook niet per se heftig en je hoeft niet telkens iets nieuws. Je bent gewoon intiem samen en dat is heel fijn. Die drive van moeten ‘scoren’ gaat dan weg. Ik ben niet meer zo veel bezig met seks in mijn hoofd, doordat het niet meer wordt gevoed door de constante porno. Ik zie vrouwen om me heen anders. Maar het blijft wel een strijd. Het is een kwestie van kunnen wegkijken bij triggers. Niet verder denken als je een seksueel getinte reclame ziet. Dat kost discipline, hoor. Maar ik heb een vrouw en kinderen nu; zij zijn die strijd waard.”

Wat is je advies aan andere jongens en meiden die van hun verslaving af willen komen?

“Praat erover met iemand. Het gaat nooit gebeuren als je het uit schaamte geheimhoudt. Maar dat hoeft ook niet met iedereen. Bespreek het met iemand die je vertrouwt en je kan helpen. Ik heb ook een onlinecursus gevolgd en een coach gehad. Daarbij hielp het mij om iets te vinden dat de porno verving: iets wat wél gezond is. Positieve dingen waar je trots op kunt zijn. Je bent echt geen held als je porno kijkt, iedereen kan het. Je bent een held als je iets moeilijks kunt, bijvoorbeeld ervan afblijven. En als ik me eens rot voel, dan eet ik lekker veel chocola. Ook niet zo gezond, maar wel minder verwoestend dan porno.”

En aan jongens die wel porno kijken?

“Kap ermee! Seks met een meisje dat op porno lijkt, is niet leuk. Het is óf ongelijkwaardig, of het wordt een soort performance, een prestatie. En dat maakt de seks er niet beter op. En het is ook allesbehalve stoer. Vertel maar eens aan je vriendin of vrouw wat je kijkt. Daar wordt ze niet blij van, als ze zichzelf respecteert. Laten we even normaal doen met z’n allen: het is gewoon ranzig wat je kijkt. Niet normaal. En het is aantoonbaar slecht voor je neuro-systeem. Maar als je je schaamt: weet dat je niet de enige bent die ermee worstelt. Er zijn veel mannen, maar ook vrouwen – die het wel doen maar niet willen. Er is hulp te vinden! En het gaat niet vanzelf over als je eenmaal een goede relatie hebt. Het maakt je goede relatie eerder kapot. En nog los van hoe slecht het voor jezelf is: heb je weleens nagedacht over hoe het voor de acteurs moet zijn? Het is anders dan een geacteerde oorlogsfilm die je kijkt… In de porno gebeurt het allemaal écht. Ook als die vrouwen achteraf zo’n interviewtje doen met hoe leuk ze het zelf vonden: wat gebeurt er met haar carrière als ze weigert zo’n interviewtje te doen? Er gaat een duistere wereld schuil achter de porno die je kijkt. Dat wil je niet op je geweten hebben.”

Ik verkoop seks | Interview met Selena

Ik verkoop seks | Interview

een man wilde dat ik zijn dochtertje naspeelde.

Selena (26) verkoopt seks. Dat doet ze al sinds ze net volwassen is, dus bijna negen jaar. Daarvoor had ze ook seks met volwassen mannen via chatsites, ongeveer vanaf haar elfde. Geleidelijk aan liet zij steeds meer zien van haar lichaam aan die mannen. Tegenwoordig werkt ze op de tippelzone in Utrecht en achter het raam in Antwerpen. Ze is daarnaast bestuurslid bij PROUD, een belangenorganisatie voor sekswerkers. Eigenlijk houdt ze meer van knuffels dan van seks.

—

Een aantal maanden na dit interview is Selena gestopt met prostitutie . Inmiddels krijgt ze hulp en volgt ze een opleiding.

—

Wat voor klanten krijg jij?

“Op de tippelzone komt weleens een hele gewone jongen die eens per jaar met een prostituee naar bed wil, voor de kick. Soms krijg ik vreemde verzoeken. Mannen die zelf een partner hebben, willen bijvoorbeeld anale seks met mij, omdat hun vrouw dat niet wil. Soms willen ze dat ik een rollenspel speel. Een raar verzoek dat ik kreeg was van een man die wilde dat ik zijn dochtertje naspeelde. Zo’n verzoek komt meestal niet meteen, maar halverwege de daad. Ik stopte er toen niet mee, terwijl ik dat wel een walgelijke fantasie vond. Het is gek, er lijken ook klanten op mij af te komen die jonge meisjes geil vinden. Ik denk dat ik soms jonger overkom dan ik ben. Maar er zijn ook veel mannen die alleen gepijpt willen worden, hoor.”

Zitten er ook leuke mannen tussen?

“Er is weleens een klant verliefd op me geworden. Natuurlijk voelt dat fijn. Hij leek echt met me te willen trouwen. Maar toen moest ik hem toch vertellen dat hij een klant bleef voor mij. Hij stelde nog voor om met mij mee te verhuizen naar mijn nieuwe werkplek in het buitenland – maar dat heb ik uiteraard niet laten gebeuren. Met andere klanten bouw je ook een band op. Het is geen relatie, maar je leert elkaar wel kennen. Een deel van de mannen gaat het liefste regelmatig terug naar dezelfde vrouw.”

Als er vroeger een klant bij me was, voelde ik me minder eenzaam.

Dus je werk is best leuk?

“Ik heb ook echt positieve ervaringen gekregen in de prostitutie. Het heeft me zelfvertrouwen gegeven. Als kind was ik heel angstig. Als er vroeger een klant bij me was, voelde ik me minder eenzaam. Ik kreeg thuis structureel te weinig aandacht en zorg. Het deed me daarom goed als andere mannen me dat wel gaven. Sowieso houd ik van knuffels. Knuffelberen bedoel ik dan. Ik heb een enorme pandaknuffel. Ik slaap meestal met knuffelberen.”

Is het dan niet extra naar als klanten willen dat je een dochter naspeelt?

“Dat soort mannen vind ik niet erg gezond. Ze proberen regelmatig over mijn grenzen heen te gaan. Ze proberen te zoenen, terwijl dat niet de afspraak was. Bejaarde klanten zijn vaak het vervelendst. Ze zeggen bewust kwetsende dingen. ‘Je bent zo jong en nu al verrot’, was één van zo’n uitspraak die een bejaarde klant tegen mij zei. Zo’n klant zegt heel hard wat hij vindt, zonder rem. Niet alle klanten zijn zo, natuurlijk. Het kan voor mij vernederend aanvoelen als mensen langs het raam lopen om alleen maar te kijken. Dan wijzen ze naar je en zeggen: ‘kijk daar heb je zo’n slachtoffer mensenhandel’. Als je dat echt denkt, waarom doe je er dan niks aan – denk ik dan. Laat dat soort mensen gewoon wegblijven.”

Mijn aangifte raakte de eerste maanden kwijt bij de zedenpolitie, toen moest ik nog een keer mijn verhaal doen.

Als een man over je grens heengaat, doe je dan aangifte?

“Aangifte doen tegen een klant doe je niet zomaar. Ik heb het gedaan toen ik werd aangerand tijdens mijn werk. De politie vroeg zich enkele keren af of ik wel aangerand of verkracht kon worden, want ik was toch aan het werk. Dat deed mij pijn en maakte me ook boos. Mijn aangifte raakte de eerste maanden kwijt bij de zedenpolitie, toen moest ik nog een keer mijn verhaal doen. Op de avond dat ik naar de politie ging, de avond dat ik aangerand werd, hebben ze me helemaal niet medisch onderzocht. Dat doen ze wel bij meisjes die geen prostituee zijn. Aanranding is voor mij dat de man dingen deed die we niet hadden afgesproken. Collega’s doen vaak geen aangifte doordat er bij de politie zo met ons wordt omgegaan. Je wordt niet vaak serieus genomen als sekswerker.”

Wat doe je als je je dan rot voelt?

“Soms pak ik een knuffel en wil ik even niks. Of ik ga muziek luisteren. New Age vind ik mooi, en instrumentale muziek. Ondanks dat ik me niet echt meer christelijk zou noemen, houd ik nog wel van moderne christelijke muziek. Dat zet ik dan ook weleens op. Als ik in de natuur ben vind ik het lastig voor te stellen dat dit allemaal toevallig is ontstaan. Het motiveert me dan om te bedenken dat er misschien wel meer is. Als er niets meer is, wat heeft het dan nog voor zin om door te gaan met het leven? Dat is ook een vraag waar ik mij veel mee bezig hou: de zin en waarde van mijn leven.”

De seks zelf geef ik niets om.

Als een klant zich wel aan de afspraak houdt, vind jij de seks dan leuk?

“Het fijne van sekswerk is dat je veel complimenten krijgt. Ik vind de aandacht van mannen fijn. Achter het raam vind ik een klant die gezellig wil kletsen fijn. Veel klanten doen dat niet. Ik word blij van klanten die me helemaal geweldig vinden en zeggen dat ik mooi ben. De seks zelf geef ik niets om. Het doet me niks eigenlijk, ik zie het als een handeling. Soms vind ik het wel vies. De smaak van een vieze man kan dagen in je blijven hangen. Of zijn geur. Achteraf gezien had ik die klant dan beter geweigerd, maar ik maak niet altijd de goede inschatting.

Zelf heb ik liever contact met een vrouw. Ik hoop dan ook dat ik verliefd word op een vrouw. Seks hoeft niet zo nodig voor mij in een relatie.”

Val je zelf op vrouwen of mannen?

“Ik weet niet zeker of ik op mannen of vrouwen val, maar ik hoop op vrouwen. Ik geloof niet dat er echt goede mannen op de wereld zijn, zo wel dan zijn het er weinig. Uiteindelijk willen ze maar één ding. Zelfs vriendjes van vriendinnen had ik daarin al vrij snel door. Ze hielden zich dan van de domme, maar ik hield voet bij stuk: mannen deugen echt niet. Later werd ik daarin ook vaak bevestigd: die vriendjes bleken inderdaad vreemd te gaan.”

En ik zeg ongeveer tegen de helft van de mannen nee als ze langs mijn raam komen.

Maar je klanten zijn wel mannen…

“Ja, ik zie mezelf af en toe een beetje als zorgverlener. Er zijn mannen die bijna niemand spreken behalve ik. Voor hen ben ik heel belangrijk. We geven elkaar eigenlijk aandacht. Dat vind ik een mooi iets. En ik zeg ongeveer tegen de helft van de mannen nee als ze langs mijn raam komen. En als ik het niet via het raam doe, zoek ik vooraf vaak wel informatie op over mijn klanten. Ik heb onderhand ervaren in het screenen van personen. Ik weet best al wat van klanten. Maar je weet nooit, natuurlijk. Als escort heb ik niet echt een gevaarlijke situatie meegemaakt, als straatprostituee wel. Ik ken wel enkele verhalen van poging tot moord bij andere meiden. Een vergunning voor op straat krijg je voor een jaar. Tijdens de vergunningaanvraag wordt naar je vrijwilligheid voor dit werk gevraagd.”

Word er bij jou regelmatig gecheckt of je dit werk wel wilt doen?

“Ik ben weleens gecheckt door een undercover agent, maar meestal door agenten in uniform. Dat deden ze met het doel om te kijken of ik vrijwillig werkte. Als je eenmaal in het vizier bent van zo’n mensenhandel-team, dan kun je daar best last van hebben. Het is dubbel: ik vind het reëel dat ze komen invallen, maar ik voel me ook bedonderd als bijvoorbeeld een klant met wie ik online hebt afgesproken opeens een politieman blijkt te zijn. Daarbij: ze weten alles van mij. De kopie van mijn paspoort en mijn gegevens liggen bij de politie. Dat voelt niet veilig, want wie zegt dat ze het niet tegen mij gebruiken? Daarbij: de Gemeente Utrecht kan mijn vergunning intrekken als ik word aangemerkt als slachtoffer mensenhandel of als ze daar een vermoeden van hebben.”

Ik dacht wel: misschien krijg ik er later last van dat ik dit doe.

Heb je zelf weleens getwijfeld om de seksindustrie in te gaan?

“Er is veel pornografie online die mensen kijken zonder te betalen, dus bijverdienen met webcamseks is best lastig. Ik wilde meer afwisseling en meer verdienen, dan is de stap van webcam naar raam niet zo moeilijk. Ik ging toen achter het raam, op straat werken en ook online adverteren. Ik dacht wel: misschien krijg ik er later last van dat ik dit doe. Maar ik vond die vraag niet meer relevant, omdat ik het al deed. Met periodes merk ik nu dat ik het niet meer wil.”

Hoe regelde je dat?

“Ik kwam mensen tegen via internet die ik vroeg om dingen voor me te regelen. Dat noem je pooiers. Ik zou hen zelf niet zo noemen. Het zijn jongens die klanten regelen, een werkruimte of vervoer – in ruil voor een deel van mijn inkomsten. In Nederland is dat, zolang het vrijwillig gaat, niet strafbaar.”

Zou je willen stoppen met dit werk?

“Ja, ik zou wel willen stoppen. Maar uitstapprogramma’s van de gemeente zijn geen volwaardig alternatief voor mijn werk. Ze helpen je lang niet altijd aan een opleiding op MBO-4 of HBO-niveau. Er zitten veel zakelijke types tussen bij die hulpverleners. Ik heb als ik uitstap behoefte aan hele intensieve begeleiding, maar die kreeg ik niet van de gemeente. Sommige collega’s zullen die begeleiding denk ik ook niet nodig hebben, maar ik denk dat er wel prostituees zijn die intensievere begeleiding zouden willen.”

Wat zou je willen qua hulp?

“Ik denk dat ik intensieve hulpverlening nodig heb, ook vanwege mijn verleden van misbruik. Kijk, ik ben achter de webcam begonnen toen ik nog een kind was. Op internetchatrooms kwam ik mannen tegen. Ze vroegen me of ik naaktfoto’s wilde sturen. Ik vond dat niet zo raar. Het was toch fijn als zij daar blij van werden? Ik vond de aandacht fijn. Later in mijn puberteit maakte ik pornografie voor internet en deed ik seks voor de webcam. Toen ik eenmaal volwassen werd dacht ik: waarom zou ik er niet gewoon geld voor vragen? Ik denk wel dat mijn jeugd een opstapje heeft gegeven naar de prostitutie. Ik merk dat ik ook goed kan schrijven. Ik denk eraan om uiteindelijk journaliste worden of in de communicatie te gaan.”

Op dit moment werk ik aan een boek over mijn weg uit de prostitutie.”

Wil je die opleiding doen?

“Ja, ik ben al bijna 27, maar ik heb het idee dat ik achterloop. Ik heb alleen de middelbare school afgemaakt, en ben toen in de seksindustrie gaan werken. Ik zou graag een diploma halen. Op een redactie werken lijkt me leuk. Ik zou kunnen schrijven over seksualiteit of over sekswerk – zoals ik nu al op mijn blog Bubbles Online doe. Op dit moment werk ik aan een boek over mijn weg uit de prostitutie.”

En los van werk, wat is je toekomstdroom?

“Ik zou het liefst samenwonen met een partner, of met huisgenoten. Ik vind het niet leuk om constant alleen thuis te zijn. Ik voel me vaak eenzaam. Mijn ultieme droom is een huis in het buitenland, Zuid Engeland ofzo. En dan vooral samen met anderen. Met een ruimte om mensen te ontvangen. En veel dieren, husky’s bijvoorbeeld.”

Wat vrijwilligheid betreft, zitten veel collega’s in een grijs gebied. 

Exxpose pleit dat we het kopen van seks strafbaar moeten stellen. Wat vind jij daarvan?

“Ik vind het geen goed idee om het kopen van seks strafrechtelijk te vervolgen. Je neemt van iemand de optie om veilig te werken weg. De klant is dan niet meer veilig om je te bezoeken. Mij zou het als prostituee nog kwetsbaarder maken. Een samenleving kan er wel voor kiezen om prostitutie moreel te verwerpen, maar ik denk dat de focus nu hoort te liggen op veiligheid. Ik zou geen wetten veranderen zonder die veiligheid te waarborgen. Wat vrijwilligheid betreft, zitten veel collega’s in een grijs gebied. Sommigen die ik ken, hebben een verleden van mensenhandel, maar werken inmiddels voor zichzelf. De meesten willen uiteindelijk wel iets leukers gaan doen. In Utrecht is er ook een groep vrouwen die op straat werken en verslaafd zijn. Die werken dan ook om hun verslaving te kunnen betalen. Dat is ongeveer de helft van de vrouwen, volgens de gemeentelijke statistieken. Dat kun je gewoon checken bij de gemeente.”

Je werkt ook voor PROUD, dus je komt op voor de belangen van sekswerk.

“PROUD is naast belangenbehartiging ook een activistische organisatie. Ik breng graag mensen met verschillende meningen en achtergronden bij elkaar. Ik geloof dat je meer kunt bereiken als je alle kanten van de prostitutie onderzoekt en voor meerdere perspectieven openstaat. Het is ten slotte makkelijk om de nuance te verliezen en een idee over prostitutie op alle prostituees te plakken. Ik wil ervoor waken om stigma’s op een groep met veel verschillen te plakken.”

Tekst: Willemijn de Jong
Beeld: Mirre Wijnja

OVER ONS

Exxpose is een beweging van jonge mensen die de realiteit van prostitutie aan het licht brengt. Samen werken we aan een samenleving zonder vraag naar prostitutie en mensenhandel.


GET SOCIAL