Het is een veelbelovende morgen in maart. In een statig, groot pand vlak aan het IJ sjouwen energieke mensen met tafels, stoelen en koffiekannen. Ze hebben overduidelijk de zin in de dag. Waarom? Het 2e Exxpose-festival gaat hier plaatsvinden, over minder dan een uur.
‘Laat je inspireren!’
Even later worden de net aangekomen deelnemers wegwijs gemaakt door een doolhof aan gangen en trappen. Ze komen uit in een warme zaal, waar ze worden verwelkomd met koffie en kaneelbroodjes. Als iedereen een plekje heeft gevonden, trapt Natasja – onze host van vandaag – de dag af. Ze vertelt waarom zo’n dag wordt georganiseerd: ‘We willen dat mensen wéten wat er in de prostitutie gebeurt!’ en: ‘We willen jonge mensen inspireren en zoveel mogelijk kennis verspreiden’. Het uiteindelijke doel? Verandering van het prostitutiebeleid in Nederland. Ze haalt een historisch voorbeeld aan, van hoe mensen ooit dachten dat de slaven op de slavenschepen prima werden behandeld. Toen leidde een mentaliteitsverandering – de ogen gingen open voor de misstanden – uiteindelijk tot een wetsverandering. Ze moedigt haar luisteraars aan zich vandaag te laten inspireren en geeft het woord aan de Noorse Maria Ahlin, de founder van de organisatie Freethem.
Schoolprojecten & cijfers
Ahlin stelt zich voor en vertelt hoe het voor haar allemaal ooit begon. Dat ze door een schoolproject erachter kwam hoe weinig mensen in haar omgeving wisten over de misstanden in de prostitutie. Hoe ze besloot een beweging te beginnen, dat eerst uit 3 mensen, maar inmiddels uit 5.000 mensen (in Zweden alleen al) bestaat. De beweging richt zich op mensenhandel en op de demand, de vraag naar prostitutie en pornografie. Want, zo legt Maria uit: door deze vraag blijft prostitutie bestaan en daarmee trafficking, mensenhandel. Met cijfers illustreert ze de nog preciezer de gevolgen van de demand of prostitution. 2 op de 3 mensen die in de prostitutie werken krijgt (later) last van PTSS, zo citeert ze een onderzoek van de website prostitutionresearch.com, daarnaast zou 89% willen uitstappen als ze de kans kregen. Hoe pak je die vraag dan aan? Het Zweeds Model, of, volgens Maria minder arrogant ‘het Europese model’ biedt een oplossing. Binnen dit systeem wordt de sekskoper gecriminaliseerd en mensen die in de prostitutie werken juist beschermd. Er zijn verschillende redenen om deze wet door te voeren, het heeft bijvoorbeeld een normatief effect, mensen vinden het kopen van seks niet meer normaal.
‘I want you to think!’
De aanwezigen zijn onder de indruk van haar onderbouwing, maar hebben ook een heleboel vragen, waar Maria graag op ingaat, en dikwijls reageert met een opgewekte, motiverende: ‘Interesting!’ Zo worden er vragen gesteld over de definitie van mensenhandel en wanneer je nu kunt spreken over dwang. Maar ook wordt er nagedacht over de groep die zegt vrijwillig in de prostitutie te werken, wat zou de nieuwe wetgeving voor hen betekenen? Het is duidelijk, de wet is niet perfect en lost niet alle misstanden of moeilijkheden op, maar kan een belangrijk middel zijn van waaruit de vraag naar prostitutie kan worden aangepakt. Tot slot geeft Maria ons nog tips mee om het gesprek hierover aan te gaan: ‘Stel geen veroordelende, moraliserende vragen, maar verplaats je in de koper en denk vanuit hem en vanuit zijn welzijn.’ Probeer niemand te overtuigen, maar laat mensen nadenken: ‘I don’t want to change the way you think, I want you to think!’
Betalen voor een stukje macht
Na een uitgebreide lunch, waarbij in verschillende groepjes nog eens stevig werd doorgepraat over alle inzichten van die morgen, is het tijd voor vier seminarrondes. We maken kennis met Ineke van Buren, manager en projectleider bij het Leger des Heils en gespecialiseerd in thema’s als mensenhandel en prostitutie. Ze deelt haar kennis aan de hand van voorbeelden uit de praktijk. Wat volgens haar prostitutie tot zoiets kwetsbaars maakt, is dat je als koper betaalt voor een stukje macht, je koopt zeggenschap over de ander. Ze vindt het daarnaast een groot gemis dat we in Nederland geen pooierverbod hebben. Ze vertelt ons ook meer over hoe tegenwoordig het verkopen van seks voornamelijk via internet gaat en hoe we als land niet precies weten wat we hiermee moeten en hoe gemeentes zelf maar beleid gaan maken. Toch is ze voorzichtig hoopvol, ze merkt dat de Nederlandse overheid en de politie en het OM – anders dan 10 jaar geleden – misstanden aan de kaak willen stellen en durven toe te geven dat legalisering toch niet heeft gebracht wat men ervan hoopte.
‘Skip the guilt and shame-part’
In de volgende ronde praten we met Maria over pornografie. Ze legt ons de oorspronkelijke Griekse betekenis uit: ‘to showcase prostitution’, het documenteren of laten zien van prostitutie. Ze legt uit hoe porno de laatste 30 jaar is veranderd, dat er steeds meer fysiek en verbaal geweld wordt gebruikt in de film(pje)s. Ze betrekt weer wat cijfers bij haar verhaal, zo blijkt dat in 1 op de 5 zoekopdrachten op de mobiele telefoon het woord ‘porn’ voorkomt. Verslaving aan porno wordt heel vaak niet meer zo benoemd, omdat zoveel mensen het regelmatig kijken dat het ‘normaal’ is geworden. Als je met iemand erover in gesprek gaat, zo tipt Maria, ‘skip the guilt and shame-part’. Zeg niet: ‘Ik ben tegen porno!’ maar probeer open zo’n gesprek aan te gaan en niet te veroordelen.
‘Zorg voor verontwaardiging!’
De volgende ronde maken we kennis met Jolanda de Boer, die als officier van justitie bij het Openbaar Ministerie werkt en zich vooral bezighoudt met mensenhandelzaken. Ze begint met een stevige uitspraak: ‘Het is niet goed gesteld met de veiligheid van vrouwen in de prostitutie’. Ze vertelt over de intentie van de legaliseringswet: werken in de prostitutie zou een normaal beroep worden en een vrouw zou zichzelf kunnen redden. Na beruchte zaken als die van Saman B. bleek dit een sprookje. ‘Als overheid weten we niet op hoe grote schaal uitbuiting plaatsvindt. Door angst voor geweld, loyaliteit aan een pooier en schaamte is de meldingsbereidheid heel laag. Haar verontwaardiging klinkt door als ze vertelt over de Valkenburgse zedenzaak en hoe de klanten werden gespaard, omdat ze zogenaamd ‘niet wisten’ dat het slachtoffer minderjarig was. Sinds een paar jaar zit de overheid wel dichter op de huid van de klant, onder andere door hen de mogelijkheid te geven anoniem misstanden te melden. Jolanda’s oproep aan het einde van haar verhaal lijkt recht uit haar hart te komen: ‘Waarom zijn het altijd de kwetsbaren die seksuele diensten aanbieden? Laat mensen er nu over nadenken en zorg dat ze verontwaardigd worden! De illusie en naïviteit dat we alles prima voor elkaar hebben wat dit betreft, moet verdwijnen!’
Spandoekleuzen
Terwijl David en Katharina fijne muziek maken op de achtergrond verwerken de bezoekers van het festival alles wat ze die middag hebben gehoord. Even later worden de deelnemers in een laatste, creatieve sessie uitgedaagd om alvast uit te spelen wat ze gaan vertellen als die maandag erop een collega gaat vragen wat je ‘t weekend hebt gedaan. Ook mogen ze aan de slag met protestleuzen die perfect op spandoeken zouden passen. Kreten als ‘Sex sells! (but at what price?)’ passeren de revue. Een stralende Natasja bedankt tot slot alle deelnemers voor hun komst, hun kritisch nadenken en hun enthousiasme. Ze moedigt aan om in gesprek te gaan, om deel te worden van de beweging die de realiteit van prostitutie aan het licht brengt en strijdt voor verandering!
