Het is een regenachtige, vroege zaterdagochtend. De rosse buurt lijkt uitgestorven, maar ergens aan de Oudezijds Voorburgwal brandt licht en stommelen groepjes mensen naar binnen. Na de nodige koffie en begroetingen verzamelt iedereen zich in een zaaltje in de kelder. Er wordt bemoedigd en gebrieft, een enthousiaste spanning hangt in de lucht. De zaal van The Lighthouse wordt omgebouwd en festival-klaar gemaakt, uitnodigende kannen drinken worden klaargezet en het welkomstcomité neemt plaats achter de tafels. Het eerste Exxpose-festival staat op het punt van beginnen!
Een festival over prostitutie?
Om elf uur stipt zit de zaal vol en wordt de dag afgetrapt. De gastvrouw geeft toe dat een festival misschien een beetje een vreemde vorm is om zo’n heftig thema te bespreken. Toch is er goed over nagedacht: een festival met muziek, goed eten en enthousiaste sprekers inspireert om in actie te komen. De founding mothers van de Exxpose-beweging, Natasja & Sara, vertellen hoe zij ooit geïnspireerd raakten en hoe zij afgelopen 3,5 jaar hebben gestreden om de realiteit achter prostitutie aan het licht te krijgen.
Een beslissing, geen keuze
Dan is het tijd om het woord door te geven aan onze gastspreker, Renate van der Zee. Deze schrijfster & feministe triggert de toehoorders en schudt hen door elkaar met haar gloedvolle betoog. Ze vraagt zich hardop af of prostitutie überhaupt genormaliseerd kan worden. Het is toch absoluut geen ‘normaal’ beroep? Ze maakt ook korte metten met het argument dat vrouwen vrijwillig de keus maken om de prostitutie in te gaan. Een vrijwillige keus kan volgens Van der Zee pas worden gemaakt als er meerdere opties zijn waar iemand uit kiezen kan. Niet als je met je rug tegen de muur staat. Dan is het hoogstens een beslissing, geen keuze.
Zweeds model
De feministe vuurt meer vragen af op het publiek: ”Hoe kan Nederland zich ooit geëmancipeerd noemen als vrouwen als stukken vlees in een vitrine worden aangeboden?” Volgens Renate ligt het probleem bij de klanten: niet de vrouw in de prostitutie zou gestraft moeten worden, maar de sekskoper. Ze verwijst met deze suggestie naar Zweden, waar niet – zoals in vele andere landen – prostitutie zelf strafbaar is, maar alleen het kópen ervan. Als Van der Zee aan het einde van haar betoog is gekomen, zijn er vele vragen en opmerkingen uit het publiek.
Mannen, kom in actie!
Ongelovige uitroepen als ”Hoe komt het dat de politiek zich hier zo weinig mee bezighoudt?” volgen. Tot een jongen zich afvraagt welke rol de niet-heel-feministische man heeft in de strijd tegen prostitutie. Renate’s antwoord is duidelijk: juist mannen zijn ontzettend nodig in deze beweging: mannen die zich durven uitspreken tegen mensenhandel en uitbuiting. Nog lang nadat Van der Zee het podium heeft verlaten, hoor je haar argumenten weerklinken in de lukrake groepjes die zich inmiddels hebben gevormd.
Vele manieren
Dan is het tijd voor een uitgebreide pauze. Dignita, een organisatie die een opleidingsplek biedt aan mensen die uit mensenhandel komen, verzorgt een heerlijke lunch. De tijd vliegt en al snel zijn we toe aan het middagprogramma. Drie groepen gaan onder leiding van tourguides langs bij verschillende hulpverleningsorganisaties. Allemaal hebben ze een hoopgevend andere manier van werken en ook een heel andere focus wat betreft hulpverlening.
Alleen haar hond vertrouwt ze
De groepen gaan langs het Leger des Heils, het Scharlaken Koord en Bright Fame. Bij deze laatste organisatie maken we kennis met een vrouw die na vele jaren van uitbuiting wist te ontsnappen aan haar pooier. Het heeft haar van binnen en van buiten kapot gemaakt: ze vertrouwt niemand meer, behalve haar hond. Schijnbaar onaangedaan vertelt ze over mishandelingen, bedreigingen en eeuwige angst. Het verhaal laat een diepe indruk achter bij de bezoekende groepen.
Naast een bezoekje aan de verschillende hulpverleningsorganisaties worden de groepen in een ontspannen pauze getrakteerd op een aantal prachtige liedjes van de singer-songwriter Lula Bir, die in poëtische – maar niet hoogdravende – woorden zingt over liefde in haar puurste vorm.
Steeds meer ijstoppen
Rond half vijf verzamelt iedereen zich weer op de festivallocatie. Door middel van een geschilderde ijsberg en tientallen ijsbergkaartjes worden de bezoekers uitgedaagd na te denken over hoe we meer van de realiteit achter prostitutie aan de oppervlakte krijgen. Dit zodat de ijsschots onder water steeds kleiner en de ijstop boven water steeds groter wordt.
Het verschil maken
Moe maar voldaan wordt de festivallocatie later op de avond opgeruimd. We zijn bemoedigd door alle aanwezigen, die samen een krachtig begin vormen van een beweging. Eentje die verschil gaat maken. Waar dan? In de politiek, in het leven van de Nederlander die zich van geen kwaad bewust is. Maar boven al in het leven van de mishandelde, uitgebuite vrouw.
Foto’s – De Plaatjesmaker
