Willemijn De Jong, Author at EXXPOSE

Waarom prostitutie bij het gelijkheidsmodel níet ondergronds gaat.

5 augustus 2020

Een veelgehoorde vraag in reactie op het invoeren van het Zweedse model is: ‘Gaat het dan niet ondergronds?’ Kort gezegd: nee. Het Zweedse model is zelfs beter en veiliger voor de mensen in prostitutie. Hoe zien we dat? Wat zeggen onderzoeken? Lees het hier!

Critici van het Zweedse model uitten hun zorgen over of de prostitutie niet ondergronds gaat, en of de prostitutie niet onveiliger wordt voor hen die de seks verkopen. In tegenstelling tot de wetenschappelijke artikelen die aantonen de prostitutie geweld veroorzaakt, zijn er geen wetenschappelijke artikelen met data die laten zien dat prostitutie ondergronds is gegaan of dat er meer geweld komt. De zorg rondom het argument over het ondergronds gaan van prostitutie, is dat de branche dan niet meer zichtbaar is voor de politie. De reactie hierop van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel in Zweden, Kajsa Wahlberg, is dat prostitutie een product is waarvoor geadverteerd moet worden. Als de klant de prostitutie kan vinden, kan de politie dat ook. Data uit onderzoek laat wél zien dat er geen verschuiving is geweest naar thuisprostitutie, ook al is er een lichte stijging in online prostitutie. (SOU, 2011) Dit laatste is geheel te verklaren door de opkomst van het internet.

Moorden
Opvallend is dat er in Zweden sinds de invoering van de wet niemand is vermoord in de prostitutie, terwijl dit in landen met een legale prostitutie helaas wel het geval is. In Nieuw Zeeland, waar prostitutie totaal gedecriminaliseerd is zijn ook meerdere moorden gepleegd (Penny White, 2015). In Duitsland, waar prostitutie naar Nederlands voorbeeld is gelegaliseerd, zijn bijvoorbeeld ten minste 55 vrouwen gerapporteerd als vermoord in prostitutie tussen 2002 en 2015 (Penny White, 2015). Dit terwijl in Zweden geen vrouwen zijn vermoord in de prostitutie (Waltman, 2017). Er is dan ook geen bewijs voor meer geweld. Integendeel, omdat mensen in de prostitutie sekskopers ten alle tijden kunnen aangeven, geven sommige vrouwen aan dat sekskopers voorzichter zijn in hun behandeling en wensen. Ze geven aan dat deze wet hen steun geeft in hun positie, in tegendeel tot landen waar prostitutie gelegaliseerd is en waar competitie is en prijsvergelijkingen worden aangemoedigd, en waar het idee heerst dat sekskopers in hun recht staan om alles te vragen wat zij elders niet kunnen krijgen. De klant is koning. Het ‘nordic model’, of zoals het in Zweden wordt genoemd: ‘het gelijkheidsmodel’, wordt dan ook vaak gesteund door survivors die zelf niets meer verdienen aan de seksindustrie.

Bronnen
Penny White, “Remembering the Murdered Women Erased by the Pro-Sex Work Agenda.” feministcurrent.com, November 13, 2015 [https://perma.cc/CS8A-JMPU].

SOU 2010:49 (2011). Evaluation of the prohibition of the purchase of sexual services. Geraadpleegd van https://www.government.se/articles/2011/03/evaluation-of-the-prohibition-of-the-purchase-of-sexual-services/

Waltman, M. (2017). Appraising the Impact of Toward a Feminist Theory of the State: Consciousness-Raising, Hierarchy Theory, and Substantive Equality Law. Geraadpleegd van https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm? abstract_id=2992921

Wat maakt een prostitutiebeleid effectief?

10 juli 2020

Als Exxpose stellen we dat er een beter beleid bestaat rondom prostitutie dan we in Nederland hanteren. Wij pleiten voor het Zweedse gelijkheidsmodel. Waar baseren wij dit op? Waarom helpt het de mensen in prostitutie om het kopen van seks strafbaar te stellen? Lees het hier!

Gebaseerd op de wetenschap dat prostitutie ongelijkwaardig is en schade toebrengt, heeft Zweden zichzelf tot doel gesteld om prostitutie zo veel mogelijk te verminderen. Dit doen ze door het strafbaar stellen van de sekskopers en derden die verdienen aan prostitutie. De mensen in de prostitutie bieden zij juist hulp. Sociale voorzieningen voor zowel mensen in de prostitutie als sekskopers zijn een essentieel onderdeel van dit beleid, net zoals voorlichting rondom de rationale achter het beleid. MacKinnon, één van de grondleggers van deze wetgeving zei hierover: “Put another way, the law reduces the social hierarchy between the parties, putting prostituted persons in a more substantially equal position than they were before.” (Waltman, 2017)

Twintig jaar na invoering van de wet kan men concluderen dat dit beleid inderdaad helpt om prostitutie te verminderen. Uit zowel de evaluaties (SOU, 2010) van de Zweedse overheid als ander onderzoek (Waltman, 2011; Waltman, 2017) zijn de volgende conclusies te trekken:

● Een vermindering van het aantal mensen in de prostitutie door de tijd heen
In 2008 concludeerde Noorse onderzoekers dat er in Zweden ongeveer 300 mensen in de straatprostitutie zijn, en dat er voor 300 vrouwen en 50 mannen online werd geadverteerd (deze mensen zouden dubbel geteld kunnen zijn). In 1998, het jaar voordat de wet in werking trad, werden er 726 vrouwen in de straatprostitutie gevonden, in 1993 nog 2500 tot 3000. Er is ook geen grote shift naar het internet of thuisprostitutie of een andere vorm, of zogenoemde meer ‘verborgen’ prostitutie gegaan, door invoering van de wet in Zweden in vergelijking met andere landen.

● Er zijn minder mensen in de prostitutie in vergelijking met omliggende landen
Zo waren er in Denemarken, waar prostitutie legaal is, acht jaar na invoering van de wet in Zweden 16 keer zoveel vrouwen per capita in de straatprostitutie.

● Er is een vermindering van sekskopers
En bovendien een breed gedragen steun voor de wet in de samenleving (60% tot 79%) , vooral onder jonge mensen (18-38), wat indirect voor minder sekskopers zorgt.

● Zweden blijkt een minder aantrekkelijk land voor mensenhandelaren
Dit wordt duidelijk uit onder andere telefoontaps, politieonderzoek, getuigenissen van mensen uit de prostitutie en politie in de Baltische staten. Pooiers kunnen bovendien maar 3 of 4 vrouwen onder zich hebben, in plaats van grote groepen omdat het simpelweg onmogelijk is om grotere groepen te verbergen.

● Het beleid blijkt veiliger te zijn voor mensen in de prostitutie

MAX WALTMAN, RESEARCHER STOCKHOLM UNIVERSITEIT EN MINISTERIE VAN GELIJKHEID ZWEDEN:

“Als je je beleid baseert op de de rechten van de sekskopers, en niet op het welzijn van de mensen die de seks verkopen, werk je geweld in de hand. In Nederland kun je op sommige plekken voor 10 euro seks kopen. In Zweden moet je zeker 150 euro betalen. Dat zegt iets over de markt. Het gelijkheidsmodel van Zweden zorgt ervoor dat de vraag naar prostitutie en daarmee uitbuiting kleiner wordt. In Nederland is de prostitutie, en daarmee de mensenhandel, niet voor niets enorm. Dat hangt samen met de wetgeving.

Bronnen
SOU 2010:49 (2011). Evaluation of the prohibition of the purchase of sexual services. Geraadpleegd via https://www.government.se/articles/2011/03/evaluation-of-the-prohibition-of-the-purchase-of-sexual-services/

Waltman, 2017. Uit “Appraising the Impact of Toward a Feminist Theory of the State: Consciousness-Raising, Hierarchy Theory, and Substantive Equality Laws.” Law & Inequality: A Journal of Theory and Practice 35, no. 2 (2017): 353–91

Waltman, M. (2011). Prohibiting Sex Purchasing and 27 Ending Trafficking: The Swedish Prostitution Law. Geraadpleegd van https://repository.law.umich.edu/mjil/vol33/ iss1/507;

Waarom de legalisering in Nederland is mislukt.

1 juli 2020

Het idee achter het prostitutiebeleid dat we sinds 2000 in Nederland hanteren is om schadelijke vormen van prostitutie te bestrijden en vrijwillige prostitutie te normaliseren. Dit beleid werkt echter niet zoals gepland. Waaraan is dat te zien? En waarom werkt het niet? Lees het hier!

De twee-splitsing in de aanpak van prostitutie is in 2007 geëvalueerd. Een van de conclusies was dat het lastig is om gedwongen prostitutie van vrijwillige prostitutie te onderscheiden (Daalder, 2007) De zaak rondom de groep Dürdan bevestigde dit nog eens (KLDP, 2008). Dit criminele netwerk buitte zo’n 120 vrouwen uit, en kon jarenlang zijn gang gaan binnen de vergunde sector. Ondanks de strengere wet- en regelgeving blijft mensenhandel moeilijk vast te stellen. Legalisering in de prostitutie heeft de georganiseerde misdaad niet verdreven (Huisman, 2014). In tegendeel; uit internationaal en Europees onderzoek zijn er aanwijzingen dat het zelfs lastiger is geworden om mensenhandel te bestrijden en de instroom is toegenomen (Cho, S.-Y., 2013) . Een rapport van Europol omschrijft Nederland als een ‘belangrijke markt voor mensenhandelaren’, omdat ‘de vraag naar goedkope seksuele diensten en arbeid er hoog is’ (Europol 2016).

Evaluaties
Het normaliseren van prostitutie was vooral bedoeld om de positie van mensen in de prostitutie te verbeteren. In de evaluatie in 2006 werden er geen verbeteringen gevonden in de positie van mensen in de prostitutie (Daalder, 2007). Er werd onder andere gekeken naar de arbeidsverhoudingen, het emotioneel welbevinden en tevredenheid met het inkomen van mensen in de legale sector. In 2014 werd er opnieuw naar de positie van de mensen in de prostitutie gekeken (Daalder, 2015). Als opvallend verschil tussen beide evaluaties wordt in het tweede rapport genoemd dat er ten opzichte van 2006 een verbetering lijkt te zijn op het gebied van roken, alcoholgebruik en sporten. Desalniettemin was zowel in 2006 als in 2014 de gezondheid en het welbevinden van mensen in de legale prostitutie slechter dan dat van de gemiddelde Nederlandse burger. Bovendien werd uit beide evaluaties duidelijk dat een meerderheid van de ondervraagden over 5 jaar niet meer in de prostitutie wilde werken.

Er het beste van maken
Uit de insteek van de evaluatie van de legalisering van prostitutie, lijkt het erop dat men uitgaat van een bepaalde lage levenskwaliteit in de prostitutie, die niet opgaat voor een andere legale beroepsgroep. Men evalueert niet zozeer op wenselijkheid van de beroepsgroep, maar gaat uit van het feit dat dit ‘beroep’ er nu eenmaal is, en we er maar het beste van moeten maken voor deze mensen. Een goed beeld van de situatie in de prostitutie is ook lastig van de mensen in de prostitutie zelf te krijgen. Veel mensen die nog in de traumatische situatie zitten, kunnen dit niet als zodanig herkennen, vanuit hun overlevingsstrategie (Margaret, 2004). Bovendien zetten pooiers (zelf de grootste bron van geweld) de vrouwen vaak onder druk om geen aangifte te doen. (Farley, 2002) Om deze kwetsbare groep te beschermen kunnen we dus niet rekenen op derden (pooiers, bordelen). Derden zijn allereerst gemotiveerd door het maken van winst.

Sekskopers zijn veelal bewust van de situatie waarin mensen in prostitutie verkeren, bijvoorbeeld de uitbuiting die ermee gepaard gaat en dat ze voor pooiers werken. (Farley, 2011). Maar deze bezwaren wegen blijkbaar niet op tegen hun ‘recht’ om seks te kopen.

Wiens recht is sterker?
Zolang prostitutie wordt gezien als een alternatieve vorm van werk voornamelijk voor vrouwen, zal een substantiële groep van kwetsbare mensen vast blijven zitten in een systeem van seksuele uitbuiting, dat zich grenst aan slavernij en waaruit ze zelden kunnen ontsnappen. Het lijkt erop dat Nederland het recht van de sekskoper belangrijker vindt dan de levenskwaliteit van de meerderheid van de vrouwen in de prostitutie, en de ongelijkwaardigheid tussen deze beide partijen.

Bronnen
Cho, S.-Y., Dreher, A., Neumayer, E. (2013). Does Legalized Prostitution Increase Human Trafficking? Geraadpleegd van https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2012.05.023; Jakobsson, N., & Kotsadam, A. (2013).

Daalder, A.L. (2007). Prostitution in the Netherlands since the lifting of the brothel ban. Geraadpleegd van https://repository.tudelft.nl/assets/uuid:a0ca309e-9739-49a9-a803-9820a8de0fa5/ob249a-fulltext_tcm44-83466.pdf

Daalder, A.L. (2015). Prostitutie in Nederland anno 2014. Geraadpleegd van https://www.wodc.nl/binaries/cahier-2015-1-volledige-tekst_tcm28-73288.pdf

Europol (2016). Situation Report Trafficking in human beings in the EU. Geraadpleegd van https://www.europol.europa.eu/publications-documents/trafficking-in-human-beings-in-eu

Farley, M, Prostitution and Trafficking in Nevada: Making the Connections, 44; Lenore Kuo, Prostituion Policy: Revolutionizing Practice Through a Gendrered Perspective (New York: NY Univ. Pressm 2002), PDF e-book, 84.

Farley, M., Schuckman, E., Golding, J. M., Houser, K., Jarrett, L., Qualliotine, P., & Decker, M. (2011). Comparing Sex Buyers with Men Who Don’t Buy Sex: “You can have a good time with the servitude” vs. “You’re supporting a system of degradation”. Geraadpleegd van http://www.prostitutionresearch.com/pdfs/

Huisman, W., & Kleemans, E. R. (2014). The Challenges of fighting sex trafficking in the legalized prostitution market of the Netherlands. Geraadpleegd van https://link.springer.com/article/10.1007/s10611-013-9512-4

KLPD. (2008). Schone Schijn: De signalering van mensenhandel in de vergunde prostitutiesector. Geraadpleegd van https://www.om.nl/publish/pages/17709/klpd_sneep_low_res_tcm5-968601.pdf

Margaret A. Baldwin MHS (2004) Living in Longing, Journal of Trauma Practice. Geraadpleegd van https://doi.org/10.1300/J189v02n03_16

Ik ben onbetaalbaar – het waarom| Speech Natasja Bos

23 juli 2019

Natasja Bos nam samen met Sara Lous het initiatief om een petitie te starten voor een nieuw prostitutiebeleid. In de jaren die volgden ontstond de jongerenbeweging Exxpose en werd Natasja voorzitter. Bij het inlevermoment van de petitie (die is uitgegroeid tot burgerinitiatief) hield zij een sterk pleidooi om anders tegen prostitutie aan te kijken. Ook vertelde ze wat haar persoonlijk heeft gedreven om zich in te zetten tegen het onrecht van prostitutie. Lees hier haar speech.

Waarom kiezen mensen voor prostitutie? Of: kiest prostitutie voor mensen?

“Ik ben Natasja Bos, 29 en initiatiefnemer van Ik Ben Onbetaalbaar.

De afgelopen jaren heb ik elk prostitutie onderzoek wat los en vast zit bestudeerd, vrouwen in de prostitutie gesproken, vrouwen gesproken die uit zijn gestapt, en vrouwen geholpen om uit te stappen.

Ik ben naar advocaten geweest om mensenhandel proberen aan te tonen, ik heb politie gesproken, met andere NGO’s gespard over prostitutie, en onderzoekers het hemd van hun lijf gevraagd.

Maar waar dit verhaal voor mij mee begint is dat éne gesprek met de schoolcoördinator van een jeugdzorgplus-instelling over Joanne:

“Joanne“, zei hij, “zij zit nu drie maanden in deze jeugdzorgplus-instelling. Zodra ze op vrije voeten is, is ze weer bij een pooier. Dan vinden we haar weer, en begint de cirkel opnieuw. Totdat ze 18 is. Dan staat ze ergens achter een raam en kunnen we niets meer voor haar doen.”

Toen werd het voor mij scherp wat er mis is met prostitutie en de legalisering daarvan. Legale prostitutie beperkt ons om kwetsbare vrouwen echt te helpen.

Mensen belanden namelijk niet zomaar in de prostitutie. Elke vrouw heeft een verhaal. Uit gesprekken met politie en hulpverlening, maar ook uit grootschalig internationaal onderzoek blijkt dat de meerderheid van de mensen in de prostitutie:

seksueel
lichamelijk
en/of emotioneel is misbruikt,
is begonnen met prostitutie toen ze nog minderjarig was,
uit een minderheidsgroep komt
én vrouw is.

Een grote oververtegenwoordiging van een bepaalde (kwetsbare) groep moet ons doen afvragen: wat is er aan de hand met dit beroep? Wat is er mis met prostitutie? Waarom kiezen mensen voor prostitutie? Of: kiest prostitutie voor mensen?

Prostitutie is voor veel mensen een manier van ‘coping’, een manier om om te gaan met stress en problemen. Eén van de vrouwen die tijdelijk verbleef in een opvang waar ik werkte, vertelde mij:

“Ik kan hier niet blijven. Ik weet wat er komt, ik wordt geconfronteerd met de feiten over mijn leven. Ik kan dat nog niet aan, nóg niet.” Ze ging terug de prostitutie in. De plek die veilig was voor haar. De plek die tegelijkertijd haar leven verwoeste. Dat wist ze.

Prostitutie is schadelijk. Het is absurt om te geloven dat je jarenlang tientallen keren per dag seks kan hebben, zonder dat dat chronische schade oplevert. Niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk zijn de consequenties groot. Een meerderheid van de mensen uit de prostitutie heeft last van PTSS. Trauma met dezelfde ernst als mensen die meerdere malen verkracht zijn. Niet kunnen slapen, herbelevingen, dissociatie…

Om nog maar eens met een voorbeeld te komen van iemand die ik sprak:

Mirthe. Zij vertelde mij over haar tijd in de high class escort. “Om dit werk te doen, wordt je aangeraden om met andere namen en personages te werken. Ik had tientallen namen. Op een gegeven moment was ik op een feestje als mezelf. Ik wilde mij voorstellen aan iemand, maar wist mijn naam niet meer.”

Natúurlijk is het traumatisch: stel je even voor hoe het is om in de prostitutie te zitten. Dat je in gedachten weg bent uit de peeskamer terwijl je bezig bent met een man. Dit heet dissociatie. Dat mensen masturberen in jouw lichaam. Dagelijks je grenzen moeten bewaken terwijl je weet dat je je kamerhuur nog moet betalen. De buurvrouw die het nog slechter heeft, doet het voor 50 euro zonder condoom. Voor hoeveel doe jij het? Dan moet je ook nog geld afstaan aan je pooier of je familie in Roemenië.

Om met Selena’s woorden te spreken:

“Vinden we het dan oké dat ze zo ongelukkig zijn?”

Vinden we het oké dat mensenhandel gedijt in de prostitutie? Letterlijk.

Legalisering heeft georganiseerde misdaad niet verdreven. Ondanks de strengere wet en regelgeving blijft mensenhandel moeilijk vast te stellen.
Mensenhandel is in ons systeem gegroeid. Een rapport van Europol omschrijft Nederland als een belangrijke markt voor mensenhandelaren, omdat de vraag naar goedkope seksuele diensten er hoog is.

Legalisering maakt prostitutie niet opeens normaal. Doen alsof het normaal is vergroot juist het probleem. Legalisering kan uitbuiting in de prostitutie niet stoppen.

Weet je, we dweilen met de kraan open.

We trappen in de act van mensenhandelaren, in plaats van dat we oprecht durven kijken naar het verhaal van de vrouw. We geven zalfjes tegen kapotte vagina’s, in plaats van dat we de vrouwen beschermen. We roepen dat het oké is, in plaats van dat we de kern van het probleem aanpakken.

Vrouwen die in de prostitutie zitten wordt hun vrijheid, gelijkwaardigheid en lichamelijke integriteit ontnomen. We moeten ons beleid baseren op de realiteit van deze vrouwen.

Zolang er geld is te verdienen met seks, zullen mannen met macht en geld, vrouwen zonder macht en geld willen misbruiken.

Wij zijn de nieuwe feministen. We komen op voor de rechten van deze vrouwen. We zien prostitutie als een vorm van geweld.

Met Ik Ben Onbetaalbaar leggen wij als jonge beweging, samen met 40.000 anderen, een voorstel neer. Zorg dat er geen markt is voor prostitutie en mensenhandel: stel het kopen van seks strafbaar, maak derden die verdienen aan prostitutie strafbaar en biedt hulp aan mensen in de prostitutie.

In Noorwegen, Israel, Zweden, Canada en Frankrijk is dit beleid ingevoerd en het blijkt het effectief. Om even uit te leggen: in Noorwegen bijvoorbeeld is in 2008 deze wet ingevoerd en in de volgende verkiezingsronde wilde bijna elke partij de wet weer ongedaan maken. Er kwam een evaluatie. Wat bleek? In navolging van de effecten in Zweden waren er:

Minder mensen die seks kochten (een daling van 80%)
Minder prostitutie (in Stockholm bijvoorbeeld zijn er een handjevol mensen
Minder mensenhandel.
Minder internet advertenties voor prostitutie (voor prostitutie moet je kunnen adverteren)
En een bijzonder gevolg: jonge mensen waren na de invoering van de wet negatiever tegenover het kopen van seks.

En dus is de wetgeving tot vandaag succesvol actief in Noorwegen. In overeenstemming met deze resultaten blijkt uit onderzoek dat de meeste sekskopers zouden stoppen met seks kopen wanneer het strafbaar is.

Deze wet heeft allereerst als effect dat mensen die nu nog naïef seks kopen weten dat ze verantwoordelijk zijn. Maar over 10 jaar vindt een nieuwe generatie het niet meer oké om toestemming voor seks te kopen. Dan zijn we een land dat een grote groep kwetsbare mensen in hun kracht zet. Die zegt tegen meisjes zoals Joanne: Jij en ik? Wij zijn onbetaalbaar.

Wat gebeurt er in je hersenen als je seks hebt?

10 juni 2018

En klopt het wel dat seks je verbindt, zoals op de posters van Exxpose staat? We vroegen het aan Pauline, hersenwetenschapper en seksuoloog. Ze onderzocht tijdens haar master neuroscience welke verbindingen je hersenen leggen tijdens seks. Ook schreef ze het boek ‘let’s talk about seks!’ voor tieners. De juiste persoon om ons brein mee in te duiken.

Waarom ben je seksuoloog geworden? “Ik zag tijdens mijn studie om me heen dat heel veel mensen random seks hebben. Ik ben zelf christen en werd benieuwd waarom christenen dat zo ongezond vonden. Klopte het wel dat het slecht voor je is om met verschillende mensen te slapen? Ik las een boek over wat er gebeurd in je hersenen als je seks hebt – en dat vond ik zo interessant dat ik me erin ben gaan verdiepen en onderzoek ben gaan doen. Maar niet alleen in het hersengebied, hoor. Toen ik werd gevraagd om een boek te schrijven heb ik me helemaal verdiept in hoe dat zit met seks en onze keuzes daarin.”

Werk je nu ook als seksuoloog? “Momenteel even niet, nee. Ik woon in Parijs en wilde mijn PHD in Leuven doen. Dat bleek toch niet echt praktisch haalbaar. Maar ik wil hier wel mee verder als we terugverhuizen naar het noorden, denk ik. Nu ben ik druk met het bedrijfje dat ik met een vriendin run, waarmee we bruiloften organiseren op een sociaal verantwoorde manier. Het heet De Bruismeisjes.”

Wat weet je van ons brein? “De hersenen zijn voor veel mensen het meest onbegrepen deel van het lichaam. Het is ingewikkeld. Je kan er niet bij. Je kan het niet vastpakken. Afgelopen jaren hebben onderzoekers geprobeerd om aan de hand van nieuwe technologische hoogstandjes de hersenen als één grote puzzel beetje bij beetje op te lossen. Uiteraard is de puzzel nog niet opgelost: nog lang niet alles is gezegd of onderzocht over de hersenen. Toch zijn er al wel stukjes van de puzzel te zien; zo kan de vraag naar wat seks doet in je hersenen, al een beetje worden beantwoord. Er zijn al heel wat dingen bekend over verliefdheid en seksualiteit, die absoluut de moeite waard zijn om te noemen! Zo blijkt dat tieners vaker risicovolle beslissingen nemen dan volwassenen. Dit komt doordat het beloningsgebied in de hersenen qua ontwikkeling voorloopt op het hersengebied die het risicovolle gedrag in toom moeten houden. Ze gaan dus op zoek naar een kick (beloning) en kunnen hun eigen gedrag daarbij niet goed reguleren waardoor ze in gevaarlijke of risicovolle situaties terecht kunnen komen. Andere weetjes zijn dat je verliefdheid terugziet in de hersenen en dat seks verslavend blijkt te zijn. En wat dacht je van het feit dat er bij mannen een stofje vrij komt tijdens de seks die maakt dat je monogaam bent?”

Wat gebeurt er als je seks hebt? “Om deze vraag te beantwoorden moeten we eerst even kort kijken hoe ons brein werkt. De hersenen bestaan uit tientallen miljarden zenuwcellen (neuronen genoemd). Het bijzondere is dat deze zenuwcellen met elkaar communiceren. Uitlopers van de zenuwcellen (dendrieten en axonen) spelen een grote rol in deze communicatie. Via deze uitlopers en de synapsen – het “gat” tussen een axon en dendriet – worden elektrische signaaltjes en chemische stofjes uitgewisseld, zoals de neurotransmitters. Op deze manier staat elke neuron in contact met honderdduizenden andere neuronen en vormt het verschillende netwerken. Het is een beetje zoals met steden en wegen. Een stad (neuron) heeft allerlei wegen (axonen en dendrieten) naar andere steden. Hoe meer mensen en auto’s (neurotransmitters) naar deze stad komen, hoe meer wegen er nodig zijn. Wanneer een stad toch minder in trek is, kan het aantal wegen ook verminderen. Zo zijn de connecties in de hersenen ook erg veranderlijk. Dit wordt neuroplasticiteit genoemd: de hersenen passen zich continu aan veranderende situaties aan.

“Tijdens seks komen stofjes vrij: onder andere dopamine, oxytocine en vasopressine. Dit zorgt voor verlangen, hunkering en obsessie. Als je seks hebt met iemand, raak je eigenlijk een beetje verslaafd aan diens aanraking. Elke aanraking wordt beloond met een shot aan deze stofjes. En daarnaast geven de stofjes vertrouwen en verbinding. Deze stofjes samen houden de levenscyclus in stand: je wilt graag seks hebben met je partner, je bindt je aan één partner die je steeds meer gaat vertrouwen, je krijgt kinderen, je bindt je aan je kinderen door deze stofjes en zij op hun beurt aan jou. Dit alles ondersteunt en verhoogt de gezinsband. Zo groeien kinderen veilig op tot volwassenen en begint de cyclus opnieuw. We zijn dus hardwired om lief te hebben.”

Maar als ik niet verliefd ben en gewoon een onenightstand hebt? “Dan komen alsnog dezelfde stofjes vrij. Dit is de reden waarom casual seks eigenlijk helemaal niet zo casual is. Bij een heftige vrijpartij met een ‘zomaar uit de bar geplukte’ jongen of meid, zorgen deze stofjes ervoor dat je automatisch verliefde gevoelens krijgt voor deze vreemde jongen of dit onbekende meisje en dat je gehecht raakt aan die persoon. Je kan dus soms echt blind zijn in de liefde. En je blijft meer verlangen naar het spannende gevoel en de seksuele bevrediging.

“Daarnaast lopen er veel meer connecties van je emotionele brein naar je rationele brein, dan van je rationele brein naar je emotionele brein. Je emoties regeren dus vaak over je denken: het weet wat het wil en het doet er alles aan om het te krijgen. Dit verklaart ook waarom verliefde mensen soms weten met hun ratio dat een relatie niet goed voor hen is, maar er toch helemaal induiken door de sterke gevoelens.”

Maar dat maakt toch niet uit? “Jawel, want daarmee beschadig je het systeem. Het werkt hetzelfde als een sticker die je te vaak ergens op plakt. De lijm wordt elke keer slechter. Je kunt je dus op een gegeven moment minder goed hechten. Die hechtingsstofjes zijn heel belangrijk. Je maakt het bijvoorbeeld aan als je borstvoeding geeft en als je gaat bevallen. Oxytocine wordt ook al aangemaakt als je iemand langer dan twintig seconden een knuffel geeft. Sommige mannen maken daar gebruik van, als ze een vrouw langer dan nodig vasthouden. Of wat dacht je van loverboys? De vrouw of de man hecht zich aan de persoon met wie hij intiem is door de afgifte van deze stofjes. Het maakt voor de hersenen niet uit of deze man of vrouw goed of fout is voor deze persoon. Op deze manier kan een meisje zich ook blijven hechten aan een loverboy en oprecht denken dat deze jongen te vertrouwen is. Bij seks komen deze stofjes namelijk enorm sterk vrij. Het is niet voor niets dat een loverboy eerst zelf seks probeert te hebben met een meisje voor hij andere dingen van haar gaat vragen. Daarbij is dopamine verslavend. In een vaste relatie is dat heel goed, maar wanneer een persoon meerdere losse seksuele relaties heeft, zoals met die ‘zomaar uit de bar geplukte’ jongen of meisje, kan dopamine zorgen voor een verlangen naar meer random, losse seks en wordt het moeilijk om dit gedrag te stoppen. Zo werkt het ook met porno: je wilt steeds meer zien en hebt steeds extremere beelden nodig voor hetzelfde effect in je hersenen. Je stompt een beetje af.”

En wat doet het psychisch met je als je veel wisselende partners hebt? “Het is vaak ook gekoppeld aan een te positief of te negatief zelfbeeld. Te positief doordat je denkt dat je het allemaal wel aankunt en te negatief als je door seks te hebben bevestiging zoekt. De meest bevredigende seks heb je binnen een serieuze relatie. Dat is waarschijnlijk zo omdat de seks dan een bevestiging is van het vertrouwen dat er al is. Hoe veiliger je je voelt, hoe bevredigender de ervaring. De kick van het nieuwe is dus niet per se bevredigender.”

Wat als ik heel veel wisselende sekscontacten heb gehad, maar nu monogaam wil zijn. Lukt dat me nog goed of is de lijm opgedroogd? “Het mooie van ons brein is dat het kan herstellen. Helemaal aan het begin zei ik al kort iets over de neuroplasticiteit van de hersenen: de hersenen passen zich continu aan veranderende situaties aan. Deze plasticiteit is erg afhankelijk van hoe vaak een netwerk wordt gebruikt. Sommige netwerken worden vaak gebruikt, waardoor de connecties tussen de neuronen worden versterkt. Zo’n netwerk blijft langer staan. Er zijn ook netwerken die maar tijdelijk van aard zijn, omdat ze weinig worden gebruikt. Als je opnieuw duurzaam in iemand investeert, zal het systeem weer goed gaan functioneren. Een mooi voorbeeld is een onderzoek met verwaarloosde ratten. Door het verwaarlozen, kwam er een molecuul op een gedeelte van het DNA zitten die ervoor zorgde dat dit stukje DNA niet meer tot uiting kon komen. Dit maakte ze enorm gevoelig voor stress. Toen ze hierna in het hok werden gezet met een veel zorgzamere (liefdevollere) moeder, ging het molecuul van het DNA af en herstelde het. Je hersenen kunnen ook opnieuw leren zichzelf gezond te hechten. Dat liefde geneest klopt dus letterlijk.”

Waarom nu dat Zweedse model?

30 mei 2018

In landen als Zweden, Noorwegen, Ierland en sinds kort Frankrijk gaat men heel anders om met prostitutie. Daar is het kopen van seks strafbaar. Steeds meer Europese landen volgen hierin Zweden, die als eerste koos om prostitutie illegaal te maken, door de sekskoper te criminaliseren en de vrouwen in de prostitutie alle mogelijke hulp aan te bieden.

Op het Exxpose festival in 2017 sprak Maria Ahlin uit Zweden, zij is CEO van een populaire Zweedse jongerenbeweging tegen prostitutie en mensenhandel: Changing Attitudes. Maria weet alles over het Zweedse prostitutie-beleid, wat ze zelf de Swedish Sex Purchase Act noemen. Tijd om een paar vragen aan haar te stellen.

De eerste vraag waar zij in het filmpje hieronder antwoord op geeft is: waarom vinden ze het in Zweden een goed idee om het kopen van seks strafbaar te stellen, in de strijd tegen mensenhandel?

Maar, is die wet dan wel effectief? In dit onderzoek kun je lezen dat het Zweedse model in Zweden en Noorwegen de vraag naar seks drastisch heeft verlaagd, en daarmee ook de mensenhandel. Een groot deel van de prostitutie is immers mensenhandel. Hieronder legt Maria uit wat het effect is van de Swedish Sex Purchase Act.

Maar los van hoe de prostitutie kleiner wordt door het verbieden van het kopen van seks, heeft het ook een ander effect: het creëert een nieuwe norm. Mensen vinden het niet meer normaal dat ze een vrouw kunnen overhalen om seks met hen te hebben door middel van geld.

Die nieuwe norm is een norm die veel nieuwe feministen omarmen. Omdat in de praktijk in de prostitutie consent van (kwetsbare, (kans)arme) vrouwen wordt afgekocht door mannen (met meer macht en geld), en het daardoor ongelijkwaardigheid in de hand werkt.

Wat vind jij van het Zweedse model?